Prof. Norman Peach: Tirkiye hiqûqê binpê dike

  • rojane
  • 12:13 9 Hezîran 2024
  • |
img
NAVENDA NÛÇEYAN - Profesorê hiqûqa navneteweyî Norman Peach diyar kir ku rewşa ku Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan tê de ye û bi ti awayî agahî jê nayê wergirtin li dijî hiqûqa navneteweyî ye.
 
 
Prof. Norman Peach, der barê hiqûqa Tirkiyeyê û tecrîdkirina Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan de ji Ajansa Nûçeyan a Firatê (ANF)'ê re axivî: Peach anî ziman ku dewlet û saziyên Ewropayê ji ber endamtiya NATO’yê û têkiliyên siyasî yên dewleta Tirk li hemberî binpêkirinên ku dike bêdengiya xwe diparêzin û diyar kir ku divê tevî zehmetiyan jî di serî de Neteweyên Yekbûyî (NY) înîsiyatîfên navneteweyî bikevin nava hewldanê.
 
Hefteya bihurî 99 kesayetên naskirî yên li Elmanyayê, ku nûnerên rêxistinên civakî yên sivîl, sendîka, partiyên siyasî, nûnerên rêxistinên aştiyê û mafên mirovan, aktîvîst, akademîsyen, hiqûqnas û rojnamevan jî di nav de ne, ji Serokê Komîteya Pêşîgirtina li Êşkenceyê ya Ewropayê (CPT) Alan Mîttchell re nameyek nivîsandin. Di nameye de bêdengiya Komîteya Pêşîgirtina li Êşkenceyê ya Ewropayê (CPT) hat rexnekirin. Di nameya bangê ya ji bo CPT’yê de, Madeya 3’yan a Statuya Konseya Ewropayê hate bibîr xistin û hat xwestin ku li gorî vê madeyê tevbigere. Di nameyê de wiha hate gotin, “Birêz Ocalan 25 sal in ji mafên xwe yên mirovî bêpar hatiye hiştin, 3 sal in mafê wî yê hevdîtina bi parêzer û malbatê re tê binpêkirin. Birêz Ocalan welatiyê dewleteke Konseya Ewropayê ye.”
 
Yek ji îmzevanên nameyê û Profesorê hiqûqa navneteweyî Norman Peach ewil bal kişand ser tecrîda girankirî û wiha axivî: "Bi dîtina min, ev çend sal in rewşa ku Abdullah Ocalan tê de dijî bi temamî nehiqûqî ye. Şert û mercên ku tê de tê ragirtin, li dijî rêgeza hiqûqê ya ku NY'yê diyar kiriye ye. Niha zêdeyî sê sal in di nava tecrîdeke girandeye ku xizmên wî, nûnerên hiqûqî nikarin xwe bigihîninê. Çend sal berê ji bo serdana Ocalan çûm Tirkiyeyê, lê her tim hincet hatin çêkirin. Wê demê asta tecrîdê ne ewqas dijwar û giran bû, lê dîsa jî me nekarî em biçin serdanê. Li gorî kategoriyên hiqûqa navneteweyî tecrîdeke bi vî rengî li dijî hiqûqa navneteweyî ye. Di vê mijarê de ti şik û guman nîne. CPT’yê beriya niha jî li wir lêkolînan kir û li dijî vê derket. Pirsgirêk ev e; Erdogan û hûkûmetên Tirkiyeyê di gelek qadan de bi xemsarî nêz dibin, ango zor lê nayê kirin. Yanî li pişt CPT’yê û biryara wê ya ku nikare bi tena serê xwe pêk bîne, divê YE’yê û dewletên YE'yê bikin ku tiştên ku CPT’yê dibîne jî bi cih bînin. Erdogan û bê guman Tirkiye ji ber sedemên cuda yên siyasî ve ji bo welatên Rojava gelekî girîng in û ji aliyê din jî ji bo penaberên ji Efganîstan, Sûriye yan jî mîna wê tên di pozisyona bend de ye. Newêrin zextê li Erdogan bikin." 
 
YE’YÊ NIKARE HIQÛQA NAVNETEWEYÎ BIPARÊZE
 
Peach da zanîn ku tecrîd îşkence ye û wiha berdewam kir: "Ev êşkenceya tecrîdê, tê wateya ku bandora siyasî ya Birêz Abdullah Ocalan a li ser civaka Kurd hêj gelekî mezin e. Ji vê ditirsin, dixwazin vê bandorê ji holê rakin. Naxwazin ji pozîsyona xwe ya tecrîd û parçekirina gelê Kurd dûr bikevin. Li plana piştê ev yek heye. Di vê rewşê de YE’yê nikare Ocalan û bi rastî jî hiqûqa navneteweyî biparêze û naxwaze biparêze. Saziyekî din ê bi navê Komîteya Jêrîn a Pêşîgirtina li Êşkenceyê ya Neteweyên Yekbûyî (UN Subcommittee on Prevention of Torture-SPT) heye. Ev rêxistineke Neteweyên Yekbûyî ye, ew enstîtuyeke ciwantir e û her wiha ji bo ku êşkence pêk neyê, peywirdar e ku di serî de pêşî li êşkenceyê bigire. Ev komîte jêrîn hê ne çalak e. Ez pêşniyar dikim ku li dijî vê pêkanîna incommunicado ku eşkere ye li dijî hiqûqa navneteweyî ye, ne tenê di asta Ewropayê de, her wiha di asta NY'yê de jî hewldan çêbibe." 
 
PKK’Ê DI LÎSTEYÊ DE GIRTIN ŞAŞ E
 
Peach bal kişand ser mînaka li dijî mûamele û tecrîdkirina Jûlîan Assange û berxwedaneke navneteweyî ya gelekî xurt û wiha lê zêde kir: "Li çar aliyê cîhanê, hêdî hêdî xwe digihînin vê nuqteyê. Mixabin ji bo Ocalan rewş ne bi vî rengî ye, ji ber ku PKK’ê hê jî li Ewropayê weke 'rêxistina terorê' tê dîtin. Bi ya min ev şaş e. Niha li Belçîkayê biryareke Dadgeha Bilind heye û li gorî vê biryarê tê gotin ku 'na, PKK’ê ne rêxistineke terorê ye'. Dizanim ku Swîsreyê jî PKK’ê nexistiye nava lîsteyê. Raste rast pêwîstî bi guhertineke siyasî heye. PKK’ê partiyeke siyasî ye ku ji bilî xweserî û xwerêveberiyê ji bo gel tiştekî din naxwaze. Ev daxwaz jî li her welateke demokratîk dikare bê pêk anîn." 
 
Prof. Pecah li ser polîtîkayên dewleta Alman a li dijî kurdan jî rawestiya û ev agahî dan: "Mixabin ev siyaseteke şaş e. Ev yek di çarçoveya NATO'yê de ye û di çarçoveya têkiliyên siyasî yên navbera hikûmeta Tirk û Elmanyayê de ye. Ji ber stratejiya Tirkiyeyê ya ji bo dûrhiştina penaberan li derveyî Ewropayê, girêdayî Erdogan in. Û ev tê wê wateyê ku ne tenê mîlyar pere dane Erdogan, di heman demê de daxwazên wî yên siyasî jî bi cih anîne. Me ev yek di mijara endamtiya Swêdê ya ji bo NATO'yê de dît. Erdogan li dijî PKK'ê û hikûmetan weke çek di destê xwe de digire. Bi ya min ev polîtîkayeke şaş e. Ev pêvajoyeke ku ne di asta hiqûqî de, di asta siyasî de pêk tê. Di vir de jî mîna li gelek qadên navneteweyî, pêwîste di polîtîkaya Elmanyayê de jî guhertinek bê kirin." 
 
TIRKIYE ÇEKÊN KÎMYEWÎ BIKAR TÎNE 
 
Prof Peach li ser bikaranîna çekên kîmyewî yên Tirkiyeyê jî rawestiya û wiha pêde çû: "Bikaranîna çekên kîmewî teqez li dijî hiqûqa navneteweyî ye. Êrîşkariya Tirkiyeyê; Dagirkirina wê li Sûriyê û di nav de Efrîn, binpêkirineke mezin ji qanûnên navneteweyî û serweriya Sûriyê re ye. Her du jî bi temamî li dijî hiqûqa navneteweyî ne. Pirsgirêk ev e; cihana welatên rojava, Elmanya jî di nav de endamên NATO'yê çavê xwe ji vê yekê re digirin. Bombebarankirina Kobanê jî di heman demê de li dijî hiqûqa navneteweyî bû. Niha jî bikaranîna çekên kîmyewî bi taybetî li Başûrê Kurdistanê ku ev mijar demeke dirêje di rojevê de ye, di heman demê de binpêkirineke giran a serweriya xaka Iraqê ye. Ya duyemîn jî, li gorî qanûnên navneteweyî demeke dirêje bikaranîna çekên kîmyewî hatiye qedexekirin. Ez dizanim ku piştrastkirina vê bi hûrgilî zehmet e, lê divê NY’ê û rêxistinên ku dikarin vê lêkolîn bikin jî bişêwirin da ku destûr ji bo vê piştrastkirinê were standin. Wê demê wê ji raya giştî ve baştir bê zanîn. Îdîayên ku ez pêbawer im û ez jî dizanim hene û li wir çekên kîmyewî hatine bikaranîn û heta ji min re wisa tê ku di demên dawî de di aliyê Qamîşlo de jî bi kar tînin. Bi kurtasî, hem binpêkirina serweriya xaka dewletan heye, hem jî bikaranîna çekên li gorî qanûnên navneteweyî yên însanî qedexe ne heye." 
 
Prof Peach herî dawî polîtîkayên li dijî Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê jî rawestiya û wiha got: "Destwerdana li Rojava teqez nayê qebûlkirin û li dijî hiqûqa navneteweyî ye. Ev binpêkirina serweriya Sûriyê ye. Nûnerên Rojava dibêjin ku ew li Sûriyeyê ne serbixwebûnê, xwerêveberî û xweseriyê dixwazin. Bi min wisa tê ku; Tirkiye tevahiya aliyê li Bakurê Sûriyeyê ji Firatê heta deryayê weke axa xwe dibîne." 

Sernavên din

11/06/2024
16:08 ‘Divê nexweşên Nexweşxaneya Dewletê ya Îluhê neyên mexdûrkirin’
15:39 DBB’ê bertek nîşanî medyaya alîgir da: Em tenê dikarin li pêşberî gel çok deynin
15:31 Sonuk: Qeyûm xizmeta gel nekiriye, ji bo saziyên dewletê xebitî ye
14:09 Danişîna kameraman Akkaya hat taloqkirin
14:08 Ji bo polîsên ku lêgerîna tazî ferzkiribûn daxwaza cezakirinê
14:06 Ji bo mitînga Colemêrgê bang hate kirin
13:11 Zarokê di atolyeya tekstîlê de dihat xebitandin jiyana xwe ji dest da
12:55 Bahçelî dîsa gelê kurd hedef girt
12:46 Bertek nîşanî serokê ku got ‘Em hewl didin şerh deynin ser kurdî’ dan
12:45 Hatîmogûllari ji Erdogan re got: Ma gel tenê dema te hildibijêre dibe gel?
12:28 Di doza Metîn Lokûmcû de daxwaza beraeta polîsan hate kirin
12:27 Ji siyasetmedarên binçavkirî pirsa ‘Kurdistan ku dere’ hate kirin
12:09 Di 10 salan de 695 zarok di cînayetên kar de mirin e
12:00 Doza rojnamevan Gok: Şahidekî ‘nepen’ ê nû li dosyayê hate zêdekirin
11:47 Parêzeran ji bo hevdîtina bi Îmraliyê re dîsa serlêdan kirin
11:11 ‘Meşa Demokrasiyê’ li Geverê ye: Dê îradeya gel bi ser bikeve
10:34 Ketina 2 gundên Geverê hate qedexekirin
10:28 Meşvanên demokrasiyê: Heta ku qeyûm biçe em ê têbikoşin
10:25 Qedexeya derketina derveyî welat a Alagaş nehat rakirin
10:14 Li du bajaran êrişî jinan hate kirin
10:13 Di cînayeta Elçî de roja biryarê sibê ye: Hêj guman hene û delîl nehatine komkirin
09:55 Tanrikûlû: Heke îktidar bi xwe bawer e bila sindoqan deyne
09:49 Li dijî xespkirina îradeyê dê di 13’ê hezîranê de li Colemêrgê bin
09:30 Çalakiya girtiyan a bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan didome
09:29 Ji sala 2021'ê ve tu kes di wextê xwe de ji Girtîgeha Sîncanê nehatiye berdan
09:27 Hefteyeke di nobetê de ne: Qeyûm talan û xespkirine
09:09 Siyasetmedar Lezgîn Botan: Tecrîd dibe sedema krîzên piralî
09:07 Li Stenbolê nobeda li dijî tayinkirina qeyûm: Mecbûr in vîna me esas bigirin
09:04 Feminîst li dijî qeyûm in: Em ê dev ji gotina ‘na’ bernedin
09:01 Du birayên girtî bi salane li ber xwe didin û nexweş in
09:00 ROJEVA 11'Ê HEZÎRANA 2024'AN
08:10 Bi sûrên Stenbolê ve pankarta 'bicehime qeyûm' hat daliqandin
10/06/2024
23:59 Li Stenbolê Nobeta Edaletê: Divê têkoşîna rêya sêyem bê xurtkirin
23:09 Çalakî di roja 7'an de ne: Dest ji tayinkirina qeyûman berdin
22:27 Roja ewil a 'Meşa Demokrasiyê' bi dawî bû
20:37 Berdevkê CHP'ê: Qeyûm, qanûna darbeyê ye
19:27 DEM Partiyê li ser meseleya tayinkirina qeyûman serdana 3 partiyan kir
17:40 Colemêrgiyan vexwendin mîtîngê
16:55 Li pêşiya girtîgehan bang kirin: Divê bi Abdullah Ocalan re hevdîtin were kirin
16:44 Şofêrê ji Silopiya li Zaxoyê hat kuştin
16:09 Cûdî û Gabar dîsa hatin qedexekirin
15:45 Hevserok Erol îfade da: Wek qanûnî wêneya Erdogan ne ferz e
15:35 Li Cadeya Îstîklalê protestokirina qeyûm
14:52 Li dijî qanûna ‘kuştinê’ derketin: Bela xwe ji heywanan vekin
14:35 Doza tecawizê ya cemaetê taloqî 16’ê tîrmehê hate kirin
14:12 Giliyê Yenî Şafakê a Şaredariya Bajarê Mezin hedef girtibû hate kirin
14:08 Ji Şemzînanê ‘Meşa Demokrasiyê’ ya li dijî qeyûm dest pê kir
13:39 Koçyîgît: Heta ku biryara qeyûm tê betalkirin dê têkoşîna me bidome
12:34 Di hilbijartina PE’yê de partiyên rastgir-nijadperest bi ser ketin
12:30 Berteka bihayê dexl û dan: Cotkar nikarin çandiniyê bikin
12:29 Li Wanê lehî rabû gelek ajal mirin
11:32 Namzetên serokkomariya Îranê diyar bûn
11:02 Rêjeya bêkariyê derket ji sedî 27,2’yê
10:35 TBB’ê ji 175 wesayîtan 138 jê ji bo şaredariyên AKP’î tehsîs kiriye
10:07 Buroya Hiqûqê ya Sedsalê ji bo rewşa Îmraliyê serlêdana ‘Çalakiya lezgîn’ li NY'ê kir
09:30 Li Rezanê ji bo jinan qursên pîşeyî yên taybet tên dayîn
09:14 Çalakiya 'azadiyê' ya girtiyan berdewam dike
09:01 Meleyên li Amedê: Tayînkirina qeyûmê ser îradeya gel ne caîz e
09:01 Li dora şaredariyên xwe nobedê digirin: Em bên kuştin jî îradeya xwe radestî wan nakin
09:00 Ocalan jê pirsîn û bi hinceta 'li gorî qeydên ewlehiyê tevnegeriyaye' tehliyeya wê taloq kirin
09:00 ROJEVA 10’Ê HEZÎRANA 2024’AN
08:20 Xwebûn bi manşeta ‘Li dijî înkar û qeyûman BERXWEDAN’ derket
09/06/2024
23:45 Ciwanan ji bo şaredariya xwe çalakî li dar xistin
21:24 Nobedariya li dijî qeyûm di roja 6'emîn de berdewam dike
19:30 Gelê Amedê li dijî qeyûm meşiya: Em ê rê nedin qeyûmê Erdogan û Bahçelî
19:19 ‘Meşa Colemêrgê’ sibê ji Şemzînanê dest pê dike
19:00 Li Stenbolê tayînkirina qeyûm hat protestokirin: Bijî berxwedana gelê kurd
17:17 Konferansa Ciwanan a Rojhilata Navîn di roja 2’yan de didome
16:52 Yeni Şafakê piştî pere ji ser wê qut bûn DBB ‘terorist’ îlan kir
16:41 ‘Bila kes zorê li sebra kurdan neke'
15:57 Bayindir: Kurd heta ku mafê xwe bi dest nexin gavan paşve navêjin
14:21 '13'ê hezîranê li Colemêrgê roja mezinkirina têkoşînê ye'
14:19 Birûskê li keriyê pez xist: 140 mih mirin
13:24 Li Şirnexê cînayeta kar
12:13 Prof. Norman Peach: Tirkiye hiqûqê binpê dike
11:35 Dadgehê boykot dikin û dernakevin hevdîtina malbatan
11:23 Rojnameger Buldan: Tirkiye serkeftina ku dixwaze bi dest rnaxe
11:06 DEM Partî dê di 13'ê hezîranê de li Colemêrgê mîtîngê li dar bixe
09:55 Girtiyê di rojiya mirinê de ye daket 40 kiloyan
09:36 Hejmara 67'emîn a Kovara Jin derçû
09:15 Ji Dayikên Aştiyê peyam: Êdî kurdên berxwedêr hene
09:08 'Ji bo ku êzidî venegerin Şengalê îmzeyan kom dikin'
09:04 Sê car in înfaza girtiyê nexweş Kolanç tê şewitandin
09:02 Hinceta biryara beraetê: Beyanên kesên menfeeta wî tê de hebe esas nayê girtin
09:00 ROJEVA 9’Ê HEZÎRANA 2024’AN
08/06/2024
22:13 Li Amedê wê li dijî qeyûm meş bê lidarxistin
19:14 Stenbolê ji bo Colemêrgê dest bi nobedê kir
18:48 Malbatên kesên hatin qetilkirin li Amedê hatin cem hev
18:45 Hafiz Akdemir hat bibîranîn
17:01 Li daristana Çiyayê Bagokê şewat derket
16:46 Muezîne ku anonsa ‘Deriyên xwe ji DEDAŞ’ê re venekin’ kir hate binçavkirin
16:26 Ji bo girtiyên nexweş Kûday û Îvrendî çalakî
16:01 Piştgiriya jinên femînîst a li dijî qeyûm: Bêyî piştgiriyê yek ji me azad nabe
15:50 Li Rihayê jinek hate qetilkirin
15:36 Ji bo Aksoy û Cîngoz daxwaza edaletê hate kirin
15:35 ÎHD’ê li avahiyê xwe ve pankarta ‘Ji qeyûman re na’ daliqand
15:18 Erol: Îmrali di qada navnetewî de cihê yekem e ku statuya wê ne diyar e
15:07 Şaredariya Rezanê hevdîtinên jinan da destpêkirin
14:41 Ji hunermendan berteka qeyûm: Bêdeng nemînin
14:31 Li dijî binçavkirinên li Amedê bertek hate nîşandan