Koronavirüs (Kovid-19) salgınının gittikçe yayılması üzerine alınan kararlar kapsamında ülke genelindeki kafe, bar ve restorant gibi işletmeler 20 Kasım tarihi itibariyle paket servis hizmetine geçti. İşletme sahipleri karar kapsamında 10.00 ila 20.00 saatleri arasında sadece paket servisiyle hizmet verebiliyor. Karar sonrası birçok işletme yaşadığı ekonomik sorunlar nedeniyle kepenk kapatırken, binlerce çalışan işsiz kaldı. Hükümetin 500 ve 750 TL'lik kira desteği de işletme sahiplerinin derdine derman olmadı.  

 

Salgın sürecinde yaşadıkları sıkıntılara ilişkin konuşan Van’daki esnaflar, kendilerinin görmezden gelindiğini düşünüyor. 

 

FATURALAR GELMEYE DEVAM EDİYOR

 

Kafe ile kültür ve sanat işletmeciliği yapan Osman Ademoğlu, bire bir derslerin devam etmesine rağmen kafe kısmının kapalı olmasının kendilerini olumsuz etkilediğini belirtti. Elektrik ve doğalgaz gibi faturaların bu süreçte de gelmeye devam ettiğini söyleyen Ademoğlu, "İşçilerin primleri yine yatırılıyor, mülk sahipleri kiralarını istiyor, devlet hiçbir alacağından vazgeçmiyor. Ama bize kapatmamızı söylüyorlar. Bu şekilde hem işletmeciler hem de çalışanlar olarak ciddi anlamda zorlandığımızı söyleyebiliriz. Artık gündelik ihtiyaçlarımızı karşılayamayacak duruma geldik” diye dert yandı. 

 

750 TL'lik kira desteğini hiç verilmemiş gibi saydıklarını kaydeden Ademoğlu, bu paranın bir işçinin maaşının dahi çok çok altında olduğuna dikkati çekti. Ademoğlu, borçlarını ve çalışanlarının ihtiyaçlarını karşılamak için çaba gösterdiklerini ifade etti.  

 

ÇİFTE STANDART

 

Siyasi partilerin yaptıkları etkinliklere değinen Ademoğlu, “Alışveriş merkezleri açık. Televizyon programları devam ediyor. Onlar için hayat normal devam ederken, bizim için zor geçiyor. Açıkçası bizi görmezden geliyorlar. Ciddi bir çifte standart uygulandığını düşünüyoruz. Ya bıraksınlar işimize devam edelim ya da ciddi bir destek sağlasınlar. Ciddi bir destek sağlamayacaklarını biliyoruz. Bunun için serbest bırakın işimizi yapalım. Kafeler için bir kota getirilebilir. 'Ne haliniz varsa görün' diyorlar. Paket servis diyorlar ama çayı mı paket yapalım?" diye sordu. "Çıkış yolu bulamıyoruz" diyen Ademoğlu, “Bankalara borcumuz var, çeklerimiz dışarıda, insanlara borçlandık” dedi. 

 

26 BİN TL KİRA

 

Ademoğlu ile birlikte kafe işleten Mustafa Dolar, yasak kararlarıyla bazı işçilerin sadece sigorta primlerini ödeyebildiklerini ifade ederek, kapalı kaldıkları süre içerisinde kiranın yanı sıra elektrik ve doğalgaz faturalarını ödemeye devam ettiklerini söyledi. Dolar, sadece 26 bin TL kira verdiklerini ve aylık tüm harcamalarla birlikte 100 bin TL'yi aşkın bir giderlerinin olduğunu aktardı. Pandemide kendilerine herhangi bir desteğin verilmediğini dile getiren Dolar, “Çok sıkıntılı durumdayız. Kara kara düşünüyoruz. Personelin maaşını vermek için kredi çektik, bankalara borçlandık. Devlet desteği olmadığı için kapatmaya bile gidebiliriz. Çok zorlanıyoruz ama çalışanlarımızı mağdur etmemek için direniyoruz” diye konuştu. 

 

Dolar, kafelerin açılmaması halinde kendilerine destek sunulması gerektiğini vurgulayarak, şöyle devam etti: "Kira desteği çok gülünç bir rakam. Vermemeleri daha iyiydi. İnsanlarla dalga geçiliyor. En az yarı yarıya bir ödeme yapsalar iyi olurdu. Nasıl bir düzen anlayamadık. Eğer bir çözüm arayışındalarsa genel olarak bir kapanma olması gerekiyor."

 

'EDREMİT'E ÇAY MI GÖNDEREYİM?'

 

Kültür Sokağı'nda kafe işleten Naim Demirkan, kapanma kararıyla 5 kişiyle birlikte işsiz kaldığını aktardı. Aylık 4 bin 500 TL kira ödeyen Demirkan, "perişan" bir durumda olduklarını ifade etti. İhtiyaçları için 50 bin TL kredi çektiğini dile getiren Demirkan, “Krediyi de kafenin masrafları için harcadım. Şimdi krediyi ödeyemiyoruz. Erteleme ya da faiz indirimi de yapılmıyor. Mülk sahibi her gün arıyor, 'kiramı ödemeyeceksen dükkanı boşalt’ diyor. Dükkanı açarken yaklaşık 350 bin masraf yaptık. 'Paket servis yapın' deniliyor, neyin paket servisini yapayım? Bir kafe olarak Edremit’e çay mı göndereyim” diyerek tepki gösterdi. 

 

‘AÇ MIYIM DİYE SORAN YOK’

 

Bir kafede çalışan Kader Aslan ise zor durumda olduklarını belirtti. Kentte iş imkanlarının kısıtlı olduğunu söyleyen Aslan, hem okuyup hem çalıştığını aktardı. Ailesine de destek verdiğini ifade eden Aslan, “Çalıştığımız yerler kapandığı zaman benim ihtiyaçlarımı kim karşılayacak? Aç mıyım, değil miyim diye soran yok. Bir anda kafeler kapatılıyor. Fakat bize destek sağlayacak kimse yok. Bazen yol paramız bile olmuyor. Bana imkan sağlamaya mecburlar. Bana destek çıkmıyorlarsa benim kendi ayaklarım üstünde durmamada engel olmasınlar” şeklinde 

 

Kafelerin kapanıp, insanların dışarıda gezmesini "mantıksız" bulan Aslan, önlem alınacaksa bir aylık kapanmanın olması gerektiğini dile getirdi.  

 

MA / Tolga Güney - Barış Dönmez