İran ile en uzun kara sınırına sahip Van'dan bu ülkeye açılan Kapıköy Sınır Kapısı, Koronavirüs (Kovid-19) salgını dolayısıyla 24 Mart 2020’de araç ile yaya geçişlerine kapatıldı. Tam 14 ay boyunca kapalı kalan sınır kapısı geçtiğimiz 17 Mayıs’ta tekrar açıldı. Bugün geçişler yeniden başlasa da kapının kapalı kaldığı bu süre zarfında İranlı turistlerin gelememesi dolayısıyla kentteki birçok otel ve acente kapılarına kilit vurdu.

 

Zor günler geçirdiklerini anlatan kentte hala faal durumdaki seyahat acenteleri, İranlı turistlerin gelmesini bekliyor. 

 

DESTEK VERİLMEDİ 

 

Turizm seyahat acentesi sahibi Engin Pişkin, yaşadıkları zorlukları AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı son destek paketinden faydalanamadıkları gibi sınır kapısının kapalı kaldığı 14 aylık süreçte de herhangi bir destek alamamaktan yakınarak anlatmaya başladı.

 

Türkiye’de 12 bin seyahat acentesi olduğunu dile getiren Pişkin, ülkeye milyonlarca turist getirmelerine rağmen 3-5 bin TL gibi küçük desteklerden bile faydalanamadıklarını dile getirdi. Esnaf olarak bile kabul edilmediklerini söyleyen Pişkin, “Çok büyük bir krizle karşı karşıyayız. Van özelinde ve Türkiye genelinde seyahat acenteleri bir destek paketi alamazsa önümüzdeki birkaç yıl içinde ülkede turizm denen hiçbir şey kalmayacak. Seyahat acenteleri olarak turistleri getirmezsek, destek paketinden faydalanan esnaf parayı nasıl kazanacak?” diye konuştu. 

 

ÇÖZÜM DEĞİL

 

İran’dan Van’a yılda 500 bin dolayında turist geldiğini belirterek, kentte gelen turistlerin Türkiye’nin diğer bölgelerini de ekonomik olarak etkilediğini belirten Pişkin, sınır kapısının aylar sonra ani bir kararla yeniden açıldığını, öyle ki İran tarafının ve bu ülkedeki Türk konsolosluğunun bundan sonradan haberdar olduğunu öne sürdü.

 

Kapı açılmış olsa da İranlı turistlerin henüz kente gelmediğini ifade eden Pişkin, turistlerin gelmesi için buradan bir heyetin İran’a giderek oradaki Bilim Kurulu ile görüşebileceği önerisinde bulundu. Pişkin,  “Sınır illerindeki vaka sayısı gözetilerek, ortak karar sonucu sınır kapısı açılır. Ancak bir gecede kapı açıldı. ‘Van ekonomisi çöküyor’ denilip, sınır kapısını açmak bir çözüm değildir. Doğru bir karar ama sorun bu şekilde çözülmez. Van’daki bütün oteller şu an boş. Maske, mesafe olduktan sonra bizim sokağa çıkmamızla turistin sokağa çıkması arasında bir fark yok. İşin daha komiği zaten Ege ve Akdeniz sahillerinde yabancılar için bir kısıtlama yok. Bir tek İranlının gelmesi mi sorun? Orada ki imkanları buraya da taşımak lazım” dedi.

 

Pandemi sürecinde yaşadıkları zorlukları biraz olsun aşmak için kredi kullanmayan esnafın kalmadığına belirten Pişkin, kredileri de yüksek faizlerle çekmek zorunda kaldıklarını kaydetti.

 

YÜZDE 40’I KAPANDI

 

Pişkin, devamında şunları söyledi: “Önümüzdeki Eylül ayına kadar Türkiye’de aşı normal bir seviyeye gelmezse bırakın Avrupalıyı Türkiye’ye çok ucuz tatil için gelen turisti de kaybedebiliriz. Böyle bir tehlikeyle karşı karşıyayız. Yaz ayındaki 3 aylık süre çok önemli. Bu süreye çok dikkat etmek gerekiyor. Eğer bu 3 aylık süre içerisinde özellikle de aşılama kısmını tamamlayamazsak, biz 2021 yılını da kaybedebiliriz, artık 2022’de ne olur bilmiyoruz. Büyük bir karanlık tablo bizi bekliyor. Kriz o kadar büyük ki neresinden tutarsanız elinizde kalıyor. Van’da 100’ün üzerinde seyahat acentesi var. Şu anda yüzde 40’ı tamamen kapandı. Bu durum büyük bir kriz değil mi? Geriye kalan yüzde 60’ının Eylül-Ekim’i bulacağından emin değilim. 5-6 tane acente ya kalır ya da kalmaz. Onların birçoğu da bilet satan acentelerdir.” 

 

ÇİFTE STANDART

 

Kentteki bir başka turizm seyahat acentesinin sahibi ve turist rehberi olan Murat Beyaz da pandeminin daha başında Türkiye’deki 36 sınır kapısının kapatıldığını ancak 2020 yaz sezonunun başlaması ile birlikte bölgedekiler dışındaki kapıların açılmadığını dile getirdi.

 

2020 yılı Newrozu’nda yüzbinlerce İranlı turistin şehre giriş yapacağı bir dönemde kapı kapanıp, turistler gelmeyince ekonomik bir daralma yaşadıklarını anlatan Beyaz, “Van’daki bütün esnaflar hazırlıklılarını Newroz üzerine yapmıştı. Yaşanan süreçte Newroz dönemini kaçırdık. Yaz döneminde Rusya’yla Antalya arasındaki turizm hareketliği ağustosta başlatıldı. Rus turist Antalya için neyse, İranlı turist Van için öyledir. Bunu sürekli dile getirmemize rağmen karşılık bulamadık. Antalya turizmini kurtarmak için gösterilen hassasiyet Van ve bölge turizmi için gösterilmedi. Bütün bir yaz sezonunu bu şekilde kaçırdık. Bu duruma isyan ediyorduk. Çünkü Türkiye’nin bütün kapıları açık ve turist girişi sağlanırken, sadece bizim faydalanabileceğimiz Kapıköy, Esendere ve Gürbulak sınır kapılarının kapalı olması açıkçası bize karşı çifte standarttı” diye konuştu. 

 

EGE’DEN İBARET DEĞİL!

 

Kent olarak en rahat ulaşabildikleri turistlerin İranlı turistler olduğunun altını çizen Beyaz, ulusal haber kanallarında Akdeniz ve Ege bölgelerine gelen turistlerin esnafa nefes olduğuna dair haberlere işaret ederek, “Türkiye sadece o bölgelerden ibaret değil. Bizim de çarkımızı döndürecek bir İranlı turist vardı ve onlara ulaşımımız bu şekilde engellenmiş oldu. Bu durum ne yarattı? Van’da turizme yatırım yapan birçok esnaf ve tüccarın batmasına neden oldu. Kapanan oteller, işletmelerimiz oldu. Mal sahibi ve kiracılar arasında tartışmalar yaşandı. Kaotik bir ortam yaşandı” ifadelerini kullandı.

 

“Eğer ülkeyi düşünüyorsanız bir bütün olarak değerlendireceksiniz. Ülkenin bütün sınır kapılarını aynı anda açmanız gerekiyordu” diyen Beyaz, Kapıköy sınır kapısının şu an açık olsa da kente turist girişinin olmadığını vurguladı.

İran tarafının henüz vatandaşlarını sınır kapısından Türkiye’ye gönderecek durumda olmadığını ifade eden Beyaz, “Şu an turist gelmese de kapının açık olması bizim için çok iyi, ancak haziran başından itibaren İranlı turistin geleceğini düşünüyoruz. Kapının açılması bizi refaha mı kavuşturacak? Kısa sürede tabi ki böyle bir beklentimiz yok. Ancak çarkın dönmesi ve ekonomik hareketlilik için fayda sağlayacaktır. Bizim normal turistik hareketliliği bulmamız 2022 yılına kadar ancak düzelebilir. Koronavirüse yenilmeden önce ekonomiye yenilmememiz gerekiyor. Bunun için de İranlı turistin gelmesi gerekiyor” diye belirtti.

 

MA / Özlem Yayan