Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) hüküm ve kararlarını denetlemekle yükümlü olan ve 3’er aylık periyotlarla toplanan Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi (AK BK), 30 Kasım-2 Aralık tarihlerinde Fransa’nın Strasbourg kentinde toplandı. 3 gün süren toplantının ardından Komite, Asrın Hukuk Bürosu ile Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı (TOHAV), İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın (TİHV), AİHM’in PKK Lideri Abdullah Öcalan ile tutuklular Hayati Kaytan, Emin Gurban ve Civan Boltan ile ilgili yaptığı başvuruyu da görüştü. 

 

Komite 7 başlıkta topladığı kararında, şu ifadelere yer verdi:

 

“Ülke temsilcileri;

 

1. Bu davaların, Türk mevzuatında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası için bir inceleme mekanizmasının bulunmaması nedeniyle insanlık dışı ve aşağılayıcı muamelenin önlenmesine ilişkin ihlallerle ilgili olduğunu, ayrıca, böyle bir ihlal tespitin, başvuranlara yakın bir zamanda salıverileceklerine dair umut vermek olarak anlaşılmaması gerektiğini, ancak ulusal makamların, Mahkeme tarafından belirlenen standartlar ışığında bir inceleme mekanizması kurmasını gerektirdiğini hatırlatmıştır;

 

Bireysel önlemlerle ilgili olarak

 

2. AİHM’in, Öcalan (No. 2) davasında, başvuranın 17 Kasım 2009’dan sonraki döneme ait tutukluluk koşullarına ilişkin olarak Sözleşme’nin 3. Maddesinin ihlal edilmediğini tespit ettiğini hatırlatarak Mahkeme’nin halihazırda başvuranın mevcut tutukluluk koşullarına ilişkin bir başvuruyla meşgul olduğunu, bu tutukluluk koşullarının da İmralı Hapishanesini düzenli olarak ziyaret eden Avrupa İşkencenin ve İnsanlık Dışı veya Aşağılayıcı Muamele veya Cezanın Önlenmesi Komitesi tarafından yakından izlendiğini kaydederek, bu koşullar altında söz konusu karar çerçevesinde, başvuranın tutukluluk koşullarına ilişkin başka herhangi bir bireysel tedbirin gerekli olmadığına karar vermiştir;

 

3. Başvuranların müebbet hapis cezalarının Mahkeme’nin tespitlerine rağmen hala indirilemez olmaya devam etmesine ilişkin bireysel tedbirlerin genel tedbirlerin uygulanmasıyla bağlantılı olduğunu kaydetmiştir;

 

Genel önlemlerle ilgili olarak

 

4. Bu kararların uygulanmasının, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının belirli bir asgari sürenin ardından gözden geçirilmesine ve müebbet hapis cezasına çarptırılmış hükümlünün cezai gerekçelerle serbest bırakılmasına olanak tanıyacak bir mekanizmanın sağlanması için yasal veya diğer yeterli tedbirlerin uygulanmasını gerektirdiğini kaydederek; AİHM tarafından da altının çizildiği gibi, bir inceleme mekanizmasının getirilmesinin, belirli bir asgari tutukluluk süresinden sonra şartlı tahliye için başvuruda bulunma imkanının tanınması anlamına geldiği, ancak yetkili adli makamların söz konusu kişinin toplum için tehlike arz etmeye devam ettiği sonucuna varması halinde şartlı tahliyenin yine de mutlaka gerçekleşeceği anlamına gelmediğini vurgulamıştır;

 

5. Yetkili makamların, bu kararlarda tespit edilen ihlalleri gidermek için öngörülen tedbirler hakkında yeterli bilgi vermedikleri düşüncesinde olduklarını dile getirmiş ve mevcut yasal çerçeveyi, Mahkeme tarafından belirlenen standartlara uygun hale getirmek için gerekli tedbirleri daha fazla gecikmeden kabul etmeye çağırmış; bu bağlamda onları ayrıca diğer üye devletlerde kabul edilen reformların iyi örneklerinden ilham almaları için teşvik etmiştir;

 

6. Ayrıca halihazırda indirilemez ve inceleme imkanı olmayan müebbet hapis cezasına çarptırılmış olup tutuklu bulunan kişilerin sayısı hakkında bilgi istemiştir;

 

7. Yetkilileri, genel tedbirlerin uygulanmasında kaydedilen ilerleme hakkında en geç 2022 Eylül ayı sonuna kadar bilgi sunmaya davet etmiştir.”