Ukrayna üzerinde başlayan ya da başlatılan kriz, uluslararası güçlerin birçok çıkarsal hesabı üzerinde alevlendiriliyor. ABD merkezli NATO’nun Rusya’yı askeri olarak kuşatma hamlesine karşın Rusya’nın Ukrayna ile sıcak çatışma yaşama ihtimali, başta Türkiye olmak üzere birçok ülkeyi de söz konusu muhtelif güçlere karşı net pozisyon almaya zorluyor. 

 

Uluslararası İlişkiler Uzmanı Lübnanlı yazar Hasan Sweidan, uluslararası güçlerin Ukrayna üzerindeki gerilimi değerlendirdi. 

 

KRİZİN BİRÇOK NEDENİ VAR

 

Rusya ile Ukrayna arasındaki gerilimin birçok nedeninin olduğunu söyleyen Swedidan, Rusya için NATO'nun kendi sınırlarına doğru genişlemesinin bir milli güvenlik sorunu olarak görüldüğünü ve göründüğü kadarıyla, NATO’nun Moskova’ya dakikalar içinde ulaşabilecek silah ve füzeleri konuşlandırma amacının olduğunu kaydetti. Sweidan,  “Ayrıca Ukrayna'nın NATO'ya katılması Karadeniz'deki güç dengesini etkileyebilir ve bu Rusya için kabul edilebilir değil. NATO'nun ise Rusya'nın yakın coğrafi çevresine genişlemesi, Rusya'nın yaşamsal alanını daraltacak ve bu da Rusya'nın orada jeostratejik hedeflerine ulaşma olasılığını azaltacaktır” diye konuştu.

 

YENİ DÜNYA DÜZENİ SAVAŞI

 

ABD ile Rusya arasındaki gerilimin asıl nedeninin yeni bir dünya düzeni için verilen savaş olduğunu kaydeden Sweidan, söz konusu gerilimin aynı zamanda uluslararası anlamdaki faktörlerden dolayı da olduğunu belirtti. Sweidan söz konusu faktörleri şöyle sıraladı: “Birincisi, Rusya, mevcut ABD liderliğinin birçok alanda zayıf olması ve birden fazla işle meşgul olmasından dolayı yeni bir çatışmaya girme riskini göze alamaması nedeniyle şu anı ABD'nin bazı tavizlerde bulunması için en uygun zaman olduğunu düşünüyor. İkincisi, Çin-Rusya ilişkileri şu anda en pik noktada ve her ikisi de ABD'nin meydan okuduğu, tehdit olarak algıladığı ülkeler. Bunun için, Rusya'nın Kırım'a girdiği 2014'te olanların aksine, mevcut küresel güç sorunu nedeniyle Çin, Rusya'nın duruşunu destekleyecektir. Üçüncüsü, Avrupa güçleri Rusya ile nasıl yüzleşecekleri konusunda farklı fikirlere sahip. Yani bir bölünmüşlük yaşanıyor diyebiliriz. Bunun en temel sebebi; özellikle enerji sektöründe Rusya ile paylaştıkları çeşitli çıkarlardan kaynaklanıyor. Almanya ve Fransa, Rusya ile herhangi bir gerilimin tırmanmasına karşı çıkan devletlerden bazıları. Rusya, AB'nin gaz ihtiyacının yüzde 46,8'ini sağlıyor. Almanya gazının yüzde 50'sini Rusya'dan, Fransa ise gazının yüzde 24'ünü Rusya'dan alıyor. “

 

TÜM AVRUPAYI ETKİLER

 

Ukrayna'da yaşanacak herhangi bir gerilimin tüm Avrupa'yı etkileyeceğinin Avrupa ülkeleri tarafından bilindiğini kaydeden Sweidan, “Çünkü Avrupa'da gerginlikler yaşanacak ve Rusya birçok NATO ülkesine tepki gösterecek. Dolayısıyla Fransız ve Almanların duruşunu asıl etkileyen güvenlik ve ekonomik nedenlerdir. ABD'ye gelince, ABD bu savaşı kendi hegemonyasından geriye kalanları koruması gereken, bir varlık yokluk savaşı olarak görüyor. Çin'in yükselişte olduğunu biliyor ve Avrupa'daki nüfuzu başka bir gücün paylaşmasına izin veremez. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra ABD ve Avrupalı ortakları, Avrupa güvenliğini şekillendirdi ve Rusya'nın durumu değiştirmesine izin veremez. Özetle, yaşananlar yeni bir dünya düzeni için verilen savaşlardan biridir” dedi.

 

‘TÜRKİYE’NİN TARAFSIZLIKTAN BAŞKA ŞANSI YOK’

 

Sweidan, Türkiye'nin şu anki konumda tarafsız olma dışında başka bir şansının olmadığına dikkat çekti. “Birine yardım etmesinin karşı taraftan karşılığı olacaktır” diye devam eden Sweidan,  “Erdoğan, içerde de çok ciddi sorunlarla karşı karşıya. Erdoğan bu şartlar altında ne Rusya ne de ABD ile bir kavgaya girecek durumda değil. Şunun da altını çizmek gerekli, İsrail de dâhil olmak üzere pek çok Ortadoğu ülkesinin de tavrı bu şekilde olacaktır. Türkiye’nin Rusya ile pek çok çıkarları var ve dolayısıyla Rusya'nın ulusal güvenliğini etkileyen bir durumda tavır almaları, Türkiye'nin şu anda karşılayamayacağı büyük sonuçlar doğurur” dedi.

 

ABD MESAJLAR GÖNDERİYOR

 

Hem Rusya’nın hem de ABD’nin olası bir savaşta Türkiye’nin öneminin farkında olduklarını belirten Sweidan, “Hem ABD hem de Rusya Türkiye ile iyi ilişkilerini sürdürmeye çalışırken, Türkiye'yi kendisine çekmeye çalışıyor. Rusya, Ukrayna'ya İHA sattığı için Türkiye’yi eleştirse de Türkiye'nin mevcut duruşundan memnun görünüyor. Putin, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kriz etrafında müzakere davetini memnuniyetle karşıladı. ABD'ye gelince, Türkiye için çok daha fazlasını istiyordu ve bu nedenle ABD, Türkiye'ye Suriye ve Akdeniz'deki gazın Avrupa'ya gönderilmesi konusu da dahil olmak üzere bazı alanlarda işbirliğine hazır olduğuna dair birçok mesaj göndermeye çalışıyor. Türkiye, Rusya'ya karşı ABD ile çalışmakta çok gönüllü olmadığını gösterse de, ABD Türkiye'yi kışkırtamayacağını anlıyor. ABD için şu an tüm müttefiklerini kendine yakın tutması son derece önemli” diye konuştu.

 

GERÇEKÇİ SENARYO DEĞİL

 

Türkiye’nin ABD yanında saf tutması senaryosunun çok gerçekçi olmadığını belirten Sweidan, öyle bir durumun olması halinde, Rusya’nın Türkiye’nin Suriye çıkarlarına karşı tepkisi ile karşılaşacağını kaydetti. Sweidan, “Bu senaryo öncelikle Rusya için kabul edilebilir değil ve Suriye'de Türkiye'ye karşı bir tepkiye yol açar. İlk olarak, Suriye içindeki herhangi bir yeni Türk askeri harekâtını durdurmak için kesinlikle çalışmaya başlayacaktır. İkincisi, Doğu Avrupa'daki krizde Türk-Amerikan işbirliğinin düzeyine bağlı olarak Rusya, Türkiye ile daha önce yapılan tüm anlaşmaları kışkırtabilir ve Türkiye'ye ulusal güvenliğinin tehdit altında olduğunu hissetmesi için baskı yapabilir” dedi.

 

OLASI SAVAŞIN ROJAVA’YA ETKİSİ

 

Sweidan olası bir Ukrayna savaşının Rojava’ya da etkisinin olacağına dikkat çekerek, şunları kaydetti: “Öncelikle mevcut durumda savaş ihtimalinin neredeyse imkânsız olduğunu ve Donbas bölgesindeki siber saldırılar eşliğinde düşük ölçekli bir gerilim yaşanmasının daha olası olduğunun altını çizmek isterim. Ancak şartlar değişirse ve bir savaş çıkarsa, Rojava bölgesi mutlaka bazı etkilerle karşılaşacaktır. İnanıyorum ki, bir savaş olursa Rusya sadece Ukrayna'da karşılık vermeyecek, bunun yerine ABD'nin çıkarlarının olduğu birkaç devleti etkilemeye çalışacaktır. Rusya, ABD'nin Suriye'deki hedeflerinden birinin Suriye liderliğinin tüm Suriye'yi kontrol etmesini ve Suriye'deki Kürtlerin Suriye liderliğiyle anlaşma yapmasını engellemek olduğunu biliyor. Ukrayna'da savaş çıkarsa, Rusya'nın yanıtlarından biri, Esad'ın Kuzeydoğu Suriye de dahil olmak üzere, ülke üzerindeki hakimiyetini artırarak Suriye'de ABD ile savaşmak olacaktır. Rusya'nın Kürtlere, Suriye liderliğiyle bir anlaşmaya varmaları için baskı yapmaya çalışabileceğini düşünüyorum.”

 

MA / Selman Güzelyüz - Gözde Çağrı Özköse