ANKARA - Meclis’te grubu bulunan partilere engellilerin seçmen olarak tercihlerini özgürce ifade edebilmeleri ve bu hakkın güvence altına alınmasına ilişkin hazırladıkları yasa tasarısını sunduklarını belirten avukat Olgun Yılmaz, “Tek isteğimiz bağımsız ve gizli oy kullanmak” dedi.
Engelsiz Erişim Derneği, Eğitimde Görme Engelliler Derneği ve Görme Özürlü Evrensel Hukukçular Derneği’nin 2021 Ekim ayında çalışmalarına başladığı yasa tasarısı Meclis’te grubu bulunan partilere sunuldu. 298 sayılı Seçim Kanunu’nun 93’üncü maddesinin değişmesi için hazırlanan yasa tasarısı, engellilerin seçmen olarak tercihlerini özgürce ifade edebilmelerinin güvence altına alınmasına ilişkin maddeler içeriyor.
Bugün Meclis Genel Kurulu’nda görüşmeleri başlayacak olan “Yeni seçim yasası”yla birlikte engellilerin söz konusu yasa tasarısında yer alan taleplerinin de gündeme getirilmesi bekleniyor.
ÖNGÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLER
Hazırlanan taslak söz konusu kanunun 93’üncü maddesi için şu değişiklikleri öneriyor: “Engelli bireyler hakkında oy kullanacağı sandıkta her türlü önlem alınır. Yüksek Seçim Kurulu (YSK) engelli bireylerin gizli, bağımsız ve tek başına oy pusulasına işaretleme yapabilmesi için teknik alt yapıyı hazırlar ve her türlü araç-gereci o sandıkta bulundurur. Eğer isterse engelli birey, kendisinin belirleyeceği bir kişinin refakatiyle oyunu kullanabilir.”
Maddenin sonuna da şu fıkrayı ekliyor: “Bu madde kapsamında yapılacak uygulama ve alınacak önlemleri gösteren usul ve esaslara ilişkin düzenlemeler, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ve YSK tarafından kanunun yayımı tarihinden itibaren üç ay içerisinde çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”
‘ŞABLON HAZIRLADIK’
Engelsiz Erişim Derneği’nin üyesi ve avukatı aynı zamanda Sesli Betimleme Derneği’nde başkanlık görevi yürüten Avukat Olgun Yılmaz, hazırladıkları yasa tasarısına ve taleplerine dair konuştu.
Yılmaz, 2017’den itibaren görme engellilerin gizli oy kullanma hakkıyla ilgili çalışmalar yürüttüklerini fakat YSK ile yaptıkları görüşmeden sonuç alamadıklarını belirtti. Görme engellilerin oy kullanabileceği şablonları tasarlayıp, YSK’ya sunduklarını ifade eden Yılmaz, “YSK, bu şekilde oy kullanabileceğimizi fakat şablonu kendilerinin bastıramayacağını söyledi. Referandum sürecinde de aynısı oldu. Engelsiz Erişim Derneği olarak şablondan 5 bin adet bastırdık, isteyenlere gönderdik” dedi.
‘YSK’DAN ÇÖZÜM GELMEDİ’
Hazırladıkları şablonlar oy kullanılabileceğini ispatladıklarını vurgulayan Yılmaz, YSK’nin, yasada “refakatçi ile oy kullanma zorunluluğu” olduğundan, bu yükün altına girmeyeceklerini ancak yasada değişiklik olursa yapabilecekleri söylemeleri üzerine yasa tasarısı üzerine çalışmalara başladıklarını belirtti. Yılmaz, “298 sayılı kanunun, 93’üncü maddesinde yapılması gereken değişik metnini ve gerekçelerini hazırladık. Partilerle görüşmelere yaptık, genel olarak olumlu baktılar ama değişiklik olmadı. Biz seçim yasası değişsin diye beklerken, teklif Meclis’e geldiğinde bu maddeyle ilgili değişikliği içermeden geçtiğini gördük. Bu sefer yasaya girebilmesini umut ediyoruz” şeklinde konuştu.
‘OYUMUZUN MAHREMİYETİ ORTADAN KALKIYOR’
Hukuki açıdan, gizli ve bağımsız oy kullanmanın Anayasa’yla güvence altına alındığını hatırlatan Yılmaz, görme engelliler için, “Akraba, seçmen ya da sandık görevlisi eşliğinde kullanabilir” düzenlemesine dikkati çekti. Yılmaz, “Bu durumda oyumuzu açık etmiş oluyoruz. Aile içinde dahi farklı görüşlere sahip olabiliyoruz. Refakat edenin, kendi istediği partiye oy vermediğini nereden bilelim. Başkası eliyle oy kullandığınız için bu güven sarsılmış oluyor” derken, bireysel olarak oy kullanmanın teknik olarak mümkün olduğunu, başkasının inisiyatifine bırakmak istemediklerini vurguladı. Bazı sandık kurulu başkanlarının, “benimle oy kullanacaksın” dayatmalarının olduğunu belirten Yılmaz, “Oyumuzun mahremliğini ortadan kalkarken, hem rencide ediliyor hem de ikinci sınıf vatandaş yerine koyuluyoruz. Aslında 5378 sayılı Engelliler Kanunu ve Birleşmiş Milletler (BM) Engelli Hakları Sözleşmesi bu durumu zorunlu kılıyor. BM komitesi bu konuda Türkiye’ye tavsiyede bulundu. Sorun, hükümetin ya da yasa koyucuların ne kadar öncelediğiyle ilgili” ifadelerini kullandı.
‘TEK İSTEĞİMİZ BAĞIMSIZ VE GİZLİ OY KULLANMAK’
İsteklerinin, partiler üstü ve doğal bir hak olduğunu ifade eden Yılmaz, “İktidar sahipleriyle görüşmek istiyoruz. Amacımız tüm partilerin grup başkanvekilleriyle görüşüp talebimizi dile getirmek. Sorunumuz çözülemeyecek ya da devlete külfet üretecek bir sorun değil. Tek isteğimiz bağımsız ve gizli oy kullanmak” vurgusunu yaptı.