Maraş’ın Pazarcık ilçesine bağlı kırsal Xîqû (Sakarkaya) Mahallesi’ndeki Aksu Çayı üzerinde 7 yıl önce inşa edilen Hidroelektrik Santrali (HES) nedeniyle binlerce üretici mağdur oldu. Çağlayancerit ilçesinden doğan çay, yüzyıllardır bölgede tarım arazilerini beslerken, HES nedeniyle tarım bitme noktasına geldi. 

 

Soqûmilyanlî Mahallesi’nde önü kesilen Aksu Çayı, 7 kilometre boyunca kendi doğal yatağında değil, kanallar yoluyla HES’in olduğu alana taşınıyor. Çevrede bulunan tarım arazileri ise bu kanallardan faydalanamıyor. Yanı sıra güvenliği alınmadığından besicilerin hayvanları kanallara düşerek ölüyor. HES alanına taşınan suyun debisi, yüz metre yükseklikten borularla yükseltilerek, enerji dönüşümü sağlanıyor. HES’in bulunduğu yerden Pazarcık ilçesine kadar olan 14 kilometre alana su, gece saatlerinde günde 4 saat bırakılıyor. Bu durum ise, arazilerini sulayamadıkları için mahalle sakinlerini mağdur ediyor. HES yönetimi, yaz aylarından da “Kanal temizliği” adı altında 15 gün boyunca barajdaki suyu bırakmıyor. Bu süre zarfında üretim yapan tarla sahiplerine bir bilgilendirmede de bulunulmuyor. 

 

 

150 BİN KAVAK AĞACI KURUDU 

 

Kizilli (Kızıllı) Mahallesi’nde yaşayan ve tek geçim kaynağı tarım olan Doğan Kızıldağ (53), 3 yıl önce Aksu Çayı kenarında olan sulu tarlasına 150 bin kavak ile 300 ceviz ağacı ektiğini ancak HES’in kurulmasıyla birlikte ağaçların kuruduğunu belirtti. Her yıl suyun az bırakılması ya da hiç bırakılmaması nedeniyle ağaçların kurumaya başladığını kaydeden Kızıldağ, ağaçların geçtiğimiz yıl ise tamamen kuruduğunu söyledi. Maddi zararının 2 milyon TL’den fazla olduğunu aktaran Kızıldağ, HES yönetimi hakkında Pazarcık Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunduğunu ifade etti. 

 

Ağaçlarının HES kurulmadan önce 3 yıl boyunca sağlıklı büyüdüğünü dile getiren Kızıldağ, “Ancak HES’ten sonra her yıl yeterli sulanmadığı için kötü olmaya başladı. Her yıl kurumalar oluyordu, ancak iki yıldır daha fazla su kesintileri yaşandığı için kurumalar arttı. Geçen yıl kanal temizliği nedeniyle 15 gün su bırakılmadığı zaman kurumalar arttı. Kavak ağaçlarına su verilmediğinde 3 günde kurur” dedi.  

 

4 KÖY MAĞDUR EDİLDİ

 

Kızıldağ, şöyle dedi: “Burada doğdum, büyüdüm ve bugüne kadar hep tarımla hayatımızı idame ettik. Kavak ektiğimiz arazi sulu arazimizdi. 7 yıl önce HES kurulduktan sonra tarlamızın yanı başında akan Aksu Çayı’nın kontrolü tamamen HES’i kuran kişilerin idaresine geçti. 20 kilometrelik bir alanda en az 4 köy mağdur. HES kurulmadan önce binlerce dönümde mısır, pamuk, domates ekiliyordu ancak HES’ten sonra ekmeyi bıraktılar. Nedeni de ne zaman su gelecek bilmiyoruz. HES yönetimi suyu dengesiz bırakıyor. Su, günde 3-4 saat gece saatlerinde bırakıyorlar. Yaz aylarında kanal temizliği adı altında 15-20 gün su bırakılmıyor.” 

 

BALIKLAR ÖLDÜ

 

Su olmadığı için arazilerini ekemediklerini belirten Kızıldağ, “Aksu Çayı HES’ten önce her saat akardı ve herkes ihtiyacı kadar kullanırdı. Su, kanallar yoluyla taşınıyor ve bu kanallar 7 kilometre boyunca korumasız. Her yıl kanallara birçok hayvan düşüyor. Su içmeye inen domuzlar, köpekler suya düşerek ölüyor. HES kurulduğundan bu yana burada balık yok. Öncesinde çok balık vardı, 3-4 günde bir balık yerdik” diye belirtti.  

 

Ağaçları kurumadan önce birçok kez HES yöneticileriyle görüştüğünü söyleyen Kızıldağ, suyu bırakmaları talebine, “Ne zaman istersek bırakırız” yanıtı aldığını dile getirdi. Kızıldağ, şikayetçi olacağını söylediğinde ise, “İstediğiniz yere gidin şikayet edin” denildiğini aktardı. Kızıldağ, “HES kurulmasaydı, bu kuruyan kavak ağaçlarını gelecek yıl satacaktık. En az 2 Milyon TL maddi zararımız var. Çevrede HES’ler nedeniyle kavak bahçeleri kalmadı ve bu durum kavak fiyatlarını arttırdı” dedi. 

 

HES YERİNE ALTERNATİFLER 

 

Mağduriyetinden kaynaklı HES yönetimi hakkında suç duyurusunda bulunduğunu dile getiren Kızıldağ, şunları söyledi: “Birçok kişi mağdur ancak kimse dava açmadı. Çünkü ‘kimi kime şikayet edeceğiz’ diyorlar. Birçok kişi tarımı bıraktı, sürdürenler ise kuru tarım yapıyor, ancak bu kez yağışlar nedeniyle verim az. Bir kişinin zenginliği mi önemli binlerce kişinin tarım yapması mı? HES sorununa bir çözüm bulunması gerekir. Bir kişi zengin olacak diye binlerce kişi mağdur oluyor. Alternatif enerji var. Burada güneş enerjisi kurulacak birçok arsa var. Rüzgar türbini kurulabilir. Alternatif var yani.”

 

MA / Emrullah Acar