ANKARA - Kadınlar cephesinde 2022 yılı her ne kadar saldırıların yoğunlaştığı bir yıl olsa da ortak mücadele kararlılığı ve dayanışmayı güçlendiren buluşmalar öne çıktı. “Jin, jiyan, azadî” sloganının damga vurduğu yıl, "21’inci yüzyıl kadın yüzyılıdır" söyleminin simgesel fotoğrafı oldu.

 

Tüm dünya gibi Türkiye de, 2022 yılını eril sistemlerin savaş ve şiddet politikalarının neden olduğu ekonomik, ekolojik, sosyal ve siyasal krizlerin gölgesinde geride bırakıyor. Yaşam hakkının ihlaline dönük adımların ardı arkasının kesilmediği bir yılda, eril zihniyetin hedefindeki kesimlerin başında ise kadınlar geldi. Erkek aklı yıkım ve talanla iktidarını sürdürme arayışına girerken, kadınlar direniş ve mücadeleleriyle yaratılan karamsarlığa karşı tüm topluma umut oldu. Kadın düşmanı AKP-MHP iktidarına karşı Kurdistan ve Türkiye’de kadınlar, hiç olmadığı kadar büyük bedeller ödeyerek, yaşamlarına ve kazanımlarına sahip çıktı. Savaş, erkeği aklayıp, koruyan eril yasalar, şiddet, taciz, tecavüz, katliamlar, adalete erişim hakkı, derinleşen yoksulluk ve işsizlik, ekonomik kriz, doğa ve yaşam alanlarını yok eden projeler, asker, polis, korucu ve bekçi gibi üniformalıların eliyle yürütülen özel savaş politikaları ve PKK Lideri Abdullah Öcalan’a yönelik derinleştirilen tecrit temel gündem olurken, dur durak bilmeyen saldırılara rağmen özgürlükten vazgeçmeyen kadınlar, erkek egemen anlayışa karşı 365 gün hiç durmadı.  

 

Erkek-devlet şiddetine karşı mücadele ve dayanışma büyütülerek, "21’inci yüzyıl kadın yüzyılıdır" kararlılığı bir kez daha ortaya konuldu. 

 

11 AYLIK ŞİDDET ÇETELESİ 

 

Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin arttığı yılda, iktidarın istikrarlı olduğu cinsiyetçi politikaların sonucu olan şiddet ve katliamlar ülke gündeminin ilk sırasında yer almaya devam etti. Uzaklaştırma kararlarına uymayan, pandemi gerekçesiyle cezaevinden tahliye edilen, defalarca şiddet uygulamasına rağmen tutuklanmayan erkekler, yüzlerce kadının yaşamını elinden aldı. JINNEWS’in şiddet çetelesine göre, 2022 yılının 11 ayında 330 kadın en yakınındaki erkekler tarafından katledildi. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu (KCDP) verilerine göre, 11 ayda 310 kadın katledildi, 222 kadın şüpheli bir şekilde ölü bulundu. Katledilen 310 kadının 34’ü koruma için polis veya savcılığa başvurmuştu. 

 

FAİLLERE BOL KESEDEN İNDİRİM 

 

Kadına yönelik şiddet ve kadın katliamları davalarında faillere bol keseden indirimlerin dağıtıldığı bir yıldı. Özellikle üniversite öğrencisi Pınar Gültekin’i katleden Cemal Metin Avcı’ya “haksız tahrik” indirimi uygulanarak cezasının 23 yıla indirilmesi, yine 13 Eylül 2014 tarihinde Ankara'da bir parkta TRT Sanatçısı Hatice Kaçmaz’ı evlilik teklifini reddettiği için katleden Orhan Munis’e Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun  (YCGK), "tasarlayarak" değil de "duygusal çöküntü ve anlık hiddetle işlediği" iddiasıyla verilen indirimli cezayı yerinde bulması kadınların öfkesine neden oldu. 

 

Bu kararlar tepkileri artırırken, Meclis’ten geçirilen Kadına Yönelik Şiddet Yasası ile pişmanlık indiriminin “otomatik indirim” haline gelmesinin önü açıldı.

 

ÜNİFORMALI ŞİDDETİNE TAKİPSİZLİK

 

Özellikle Kurdistan’da, kadın ve çocuklara yönelik asker, polis, bekçi ve korucuların cinsel şiddet, tecavüz ve katliamları arttı, üniformalı failler cezasızlıkla ödüllendirildi. Yılın ilk ayında, Denizli’de Şebnem Şirin’in Furkan Zıbıncı tarafından bıçaklanarak katledilmesine ilişkin davada, Şirin’in faille içerideyken kapıya gelen ve “ses yok” diyerek geri dönen polislerle ilgili "görevi ihmal” suçundan başlatılan soruşturmaya takipsizlik kararı verildi. 

 

Wan’da iki çocuğa cinsel saldırıda bulunan uzman çavuş Talip Korcan hakkında “Çocuğun nitelikli cinsel istismarı” suçundan açılan davada, “kovuşturmaya yer yok” kararı verildi ve Korcan davanın ilk duruşmasında tahliye edildi. Neredeyse her ay, en az bir kadın polis, asker ya da korucular tarafından katledildi. Kamuoyuna yansıyan verilere göre, en az 6 kadın, birlikte oldukları, ayrıldıkları ya da boşandıkları polisler tarafından katledildi. 

 

GÜZEL'İN VEKİLLİĞİ DÜŞÜRÜLDÜ

 

Yıl boyunca eril iktidarın hedefinde olan kadının seçme ve seçilme hakkı, saldırılardan en fazla nasibini alan demokratik hak oldu. Meclis’te kadınların sorunlarını en çok dile getiren parti olan Halkların Demokratik Partisi (HDP) kadın milletvekilleri hakkında yüzlerce fezleke hazırlandı ve vekillikleri düşürüldü. En son 17 Kasım’da Meclis Karma Komisyon’da, oy çokluğuyla vekilliğinin düşürülmesi kararı alınan HDP Amed Milletvekili Semra Güzel’in yılın son günlerinde (22 Aralık) Meclis'te yapılan oylamayla milletvekilliği düşürüldü. 

 

EN AZ 808 FEZLEKE

 

2022 yılıyla birlikte 27’nci yasama döneminde Meclis’e 196 milletvekili hakkında bin 691 fezleke hazırlandı. Fezlekelerin 808’i HDP’li kadın milletvekilleri için hazırlandı. 

 

BAŞÖRTÜSÜ SİYASETİ

 

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun başörtüsü tartışmasını yeniden gündeme getirmesiyle iktidar, Anayasa değişikliğini bir kez daha gündemine aldı. AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın talimatı üzerine Adalet Bakanlığı’nın hazırladığı Anayasa değişikliği ise sadece başörtüsünü değil aile kavramının değiştirilmesini içeriyor. Aile konusunda 41. maddede değişiklik içeriyor. “Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır” ifadesindeki eşler tanımı açılacak. Bu maddede yer alan eş tanımı “kadın” ve “erkek” olarak değiştirilecek.

 

KESİNTİSİZ MÜCADELE

 

Ancak tüm saldırı ve zorluklara rağmen 2022 yılı, mücadelenin ön plana çıktığı yıl oldu. Özellikle baskıların yoğunlaştığı emek alanında sendikal örgütlenme faaliyetlerinde öne çıkan kadınlar, işten atılmalara karşı da direnişte ön cephede yer aldı. 

 

330 işçinin çalıştığı ETF Tekstil’de, “küçülme” bahanesiyle işten çıkarılan işçilere toplam kıdem tazminatlarının yüzde 30’unun verileceği, ihbar tazminatının ise ödenmeyeceğinin söylemesinin ardından işçiler gasp edilen hakları için fabrika içinde direnişe geçti. 79 günlük direnişi kazanımla sonlandıran işçiler ETF Tekstil mallarına haciz koydurttu. Bursa’da Kurulu bulunan TEKSİF’in örgütlü olduğu Alamaxtex (Yeşim Tekstil) fabrikasında Toplu İş Sözleşmesi (TİS) görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine 4 bin 500 işçi greve çıktı. TİS görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine grev 2. günün sonunda anlaşmayla sonuçlandı. Yine Bursa’da Kurulu bulunan ve yüzde 98 oranında kadın işçilerin çalıştığı Technomix Fabrikası’ndaki işçiler toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine greve çıktı. Bursa Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan Acarsoy ve Barutçü Tekstil’de Öz İplik İş Sendikası’na üye olduktan sonra işten çıkarılan kadın işçilerin direnişi sürüyor.

 

Farplas Otomotiv A.Ş.’de, sendikalaştıkları için işten atılan işçilerin, işe geri alınmaları ve sendikanın tanınması talebiyle başladığı direnişin ön saflarında kadınlar yer aldı. Yıl boyunca uğradıkları şiddet, haksızlığa ve hak gaspı ve bitmeyen nöbetlere karşı çıkan sağlık emekçilerinin eylemlerinde yine kadınlar önde yer aldı. 

 

SOKAKTA MÜCADELE DİNMEDİ

 

8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde birçok kentte kadınlar, iş yerlerinde, mahallede, sokakta, savaşa, şiddete, eşitsizliğe, yoksulluğa, hak gasplarına karşı bir araya geldi. Polis ablukasına rağmen meydanları dolduran kadınlar, bir kez daha “kadın, yaşam, özgürlük” sloganını yükseltti.

 

Ülke genelinde kadınların 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü talepleriyle sokaklarda yan yana gelmesini engellemek isteyen iktidarın çabaları sonuçsuz kaldı. Kadınlar ülkenin dört bir yanında sokağa çıkarak itirazlarını dile getirdi. 25 Kasım eylemlerinde toplam 380 kadın gözaltına alındı.

 

DAYANIŞMA KAZANDI 

 

Kandıra F Tipi Cezaevi’nde tutulan ve yaklaşık 2 yıl önce demans hastalığı teşhisi konulan ve hastane raporlarına rağmen tahliye edilmeyen Kürt siyasetçi Aysel Tuğluk, kadınların dayanışması ve mücadelesi sonucunda 596 günün sonunda Adli Tıp Kurumu’nun (ATK) “cezaevinde kalamaz” raporuyla tahliye edildi.  Tuğluk’un tahliye edilmesi için bini aşkın imza toplandı. Kampanyaya Amerika’dan Almanya’ya, Hollanda’dan İsveç’ birçok ülkeden binlerce kadın dahil oldu, birçok eylem ve etkinlik düzenlendi. 

 

UMUDUN SESİ: JIN, JIYAN, AZADÎ

 

Kürt kadınların maruz kaldığı erkek-devlet şiddetine karşı mücadelenin kendisi olan “Jin, jiyan, azadî” sloganı, erkek egemen sistemin karşı saldırılarının birlikte yürüdüğü 2022 yılına damgasını vurdu. Salt bir mücadele değil, kadın eksenli bir devrimin inşasının fikriyatı haline geldi. İran’da Jîna Emînî’nin “ahlak polisi” tarafından katledilmesiyle “Jin, jiyan, azadi” sloganı tüm halklar için kurtuluşun parolası haline geldi. 

 

2022 her ne kadar zor geçse de direnişle gündemden düşmeyen kadın mücadelesinde öne çıkan bazı gelişmeler şöyle:

 

OCAK

 

1 Ocak: Kadınlar yeni yıla kaybedilen, katledilen, tecavüze uğrayan kadınların isyanını eylemlerine taşıyarak başladı. Dersim’de 5 Ocak 2020’den bu yana kendisinden haber alınamayan Gülistan Doku için alanlara çıkan kadınlar "2 yıl değil 2 bin yıl da geçse vazgeçmeyeceğiz" dedi. Doku’nun ailesi de Tunceli Adliyesi önünde oturma eylemi başlattı.  Aile eylemlerini 23 Şubat’ta Ankara’ya taşıdı. Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'dan randevu talebiyle bakanlık önünde oturma eylemi yapmak isteyen aileye saldırına polis, yerlerde sürükleyerek gözaltı yaptı. 

 

2 Ocak: Adana ve Mersinde Barış Anneleri Meclisi kuruluşunu deklere etti. 

 

7 Ocak: Kandıra F Tipi Cezaevi’nde tutulan ve sağlık sorunları giderek ağırlaşan HDP eski Eş Genel Başkan Yardımcısı Aysel Tuğluk'un tahliye edilmesi için "Aysel Tuğluk'a Özgürlük için 1000 Kadın” başlıklı imza kampanyası başlatıldı. 12 Ocak’a kadar 1000 imza hedefiyle başlatılan kampanyaya kısa sürede Amerika’dan Almanya’ya, Hollanda’dan İsveç’ birçok ülkeden binlerce kadın dahil oldu. Kampanya kapsamında birçok eylem ve etkinlik düzenlendi. Tuğluk şahsında tüm hasta tutukluların özgürlüğü talep edildi.   

 

12 Ocak: HDP Amed Milletvekili Semra Güzel, 8 yıl önce çekilen fotoğrafları üzerinden hedef gösterildikten sonra hakkında jet hızıyla fezleke hazırlandı. 

 

24 Ocak: HDP İzmir İl Örgütü binasına silahlı saldırı düzenleyerek, Deniz Poyraz’ı katleden tetikçi Onur Gencer’in yargılandığı davanın ikinci duruşması görüldü. İlk duruşmada olduğu gibi farklı kentlerden İzmir’e gelen çok sayıda kadın, adliye önünde bir araya geldi, duruşmayı takip etti. 

 

ŞUBAT

 

24 Şubat: Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK), HDP’li kadın milletvekilleriyle Meclis’te 6’ncı Yargı Paketi’nde yer alması beklenen “Nafaka hakkı”na dair açıklama yaptı.

 

25 Şubat: Özgür Kadın Hareketi (TJA), 8 Mart Dünya Kadınlar Günü dolayısıyla “Dem dema azadiya jinê ye” şiarıyla gerçekleştirecekleri etkinliklerin startını, Kandıra F Tipi Cezaevi’nde hayatını kaybeden Garibe Gezer’in memleketi Mardin'in Dargeçit ilçesinde verdi. TJA ve HDP’li kadınlar, 8 Mart’a kadar süren eylem ve etkinliklerde PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın özgürlüğünü talep etti. Sendikalı kadınlar, “Bugün İsyandan Direnişe, Direnişten Özgürlüğe”, kadın platformları ise özgün sloganlarıyla startını verdikleri eylem ve etkinliklerini 8 Mart’a kadar sürdürdü.

 

MART

 

8 Mart: Dünyanın her yanından, meydanlara, sokaklara taşan kadınlar, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü eylemlerinde katliamlara, savaşa, tecride, güvencesiz çalışmaya, şiddete, artan yoksulluğa, zamlara karşı sloganlarıyla, dövizleriyle alanlarda sesini yükselti. Polis ablukasına rağmen meydanları dolduran kadınlar, bir kez daha “kadın, yaşam, özgürlük” sloganını yükseltti. 

 

16 Mart: Kadınların 8 Mart alanlarına taşan isyanına karşılık çok geçmeden yargı devreye sokuldu. Diyarbakır Cumhuriyet Savcılığı tarafından başlatılan soruşturma kapsamında aralarında siyasetçi ve sivil toplum örgütü temsilcilerinin de bulunduğu 24 kadın gözaltına alındı.7’si 18 Mart’ta çıkarıldığı mahkemece tutuklanırken, diğerleri adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Diyarbakır Şiddetle Mücadele Ağı, kadınların gözaltında kötü muameleye tabi tutulduğunu, cezaevine girişte ise çıplak aramaya maruz kaldığını açıkladı.

 

16 Mart: AKP, kadına ve sağlık çalışanlarına şiddet suçlarında cezai yaptırımı artıran yasa teklifini Meclis Başkanlığı'na sundu. Söz konusu teklifte en çok tartışılan konu  “iyi hal indirimi” olarak bilinen “takdir indirimi” için “pişmanlık” koşulu getirildi. 

 

21 Mart: “Dem Dema Serkeftinê ye” şiarıyla gerçekleştirilen Newroz’a kadınlar renkleriyle öncülük etti. 

 

NİSAN

 

4 Nisan: TJA, kadınlara, PKK Lideri Abdullah Öcalan'ın 73’üncü yaş gününün kutlanacağı Amara’ya çağırdı. 

 

13 Nisan: KCDP Derneği’ne "Kanuna ve ahlaka aykırı faaliyet yürütmek" suçlamasıyla kapatma davası açıldı.  

 

17 Nisan: Türkiye’nin, Kurdistan Demokrat Partisi'nin (KDP) ortaklığıyla Federe Kürdistan Bölgesi'nde bulunan Zap, Metîna ve Avaşîn'e yönelik başlatılan saldırılara aynı gün birçok kadın örgütü, dernek ve kurumundan tepki açıklamaları geldi.

 

26 Nisan: Gezi Davası’nda yargılanan 72 yaşındaki mimar Mücella Yapıcı tutuklandı. 

 

28 Nisan: İstanbul Sözleşmesi’nin fesih işleminin iptali istemiyle açılan davalara dair ilk duruşma Danıştay 10’uncu Dairesi’nde başladı. Danıştay’ın 550 kişilik konferans salonunda görülen duruşmaya, Türkiye’nin dört bir yanından gelen yüzlerce avukatın yanı sıra davacı kurumların temsilcileri ile çok sayıda kadın örgütünden kadınlar katıldı. Savcı, başvurulara dair görülen duruşma sonuna fesih kararının iptali yönünde karar verilmesini istedi. 

 

MAYIS

 

1 Mayıs: Ülkenin dört bir yanında kadınlar 1 Mayıs alanlarında taleplerini haykırdı. 

 

5 Mayıs: HDP Genel Merkezi önünü ablukaya alan polis, partinin Kadın Meclisi Sözcüsü Ayşe Acar Başaran'a "Seni çivilerim" diyerek tehditte bulundu. 

 

12 Mayıs: Kadına ve sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin önlenmesine ilişkin kanun teklifi, Meclis Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı.

 

HAZİRAN

 

7 Haziran: İstanbul Sözleşmesi’nin fesih kararının iptali istemiyle açılan davalardan ikinci grubun duruşması Danıştay’da görüldü. Danıştay savcısı, kararın iptali yönünde karar verilmesini istedi. 

 

12 Haziran: TJA’nın çağrısı üzerine Abdullah Öcalan’ın özgürlüğü için Gemlik’e yapılan yürüyüşe çok sayıda kadın katıldı. Polisin müdahalesine maruz kalan kadınlar, yaptıkları açıklamalarda Türkiye’nin demokratikleşmesi için Öcalan’ın özgürlüğünün sağlanması gerektiğini dile getirdi. 

 

14-23 Haziran: İstanbul Sözleşmesi’nin fesih kararının iptali istemiyle açılan davaların üçüncü grup duruşması yapıldı. Savcı bir öndeki duruşmalardaki mütalaasını tekrarladı ve kararın iptalini istedi. Davaların dördüncü grup duruşması ise 23 Haziran’da yapıldı. Savcı bir kez daha fesih kararının iptali yönünde karar verilmesini istedi. 

 

16 Haziran: DBP Eş Genel Başkanı ve Saliha Aydeniz hakkında dokunulmazlığın kaldırılması istemiyle hazırlanan fezleke Adalet Bakanlığı’na gönderildi. Bakanlık’ta jet hızıyla onaylanan fezleke aynı gün Cumhurbaşkanlığı’na gönderildi. 

 

16 Haziran: Diyarbakır’da 8 Haziran’da gözaltına alınan 20 gazeteciden 4’ü kadın 16’sı tutuklanarak, cezaevine gönderildi. 

 

20 Haziran: Van’ın Başkale ilçesine bağlı Xaşkan Mahallesi'nde onlarca asker tarafından dakikalarca havaya ateş açılıp, kadınlar darp edildi, ölümle tehdit edildi.

 

TEMMUZ

 

6 Temmuz: Meclis Hazırlık Komisyonu, DBP Eş Genel Başkanı Saliha Aydeniz'in dokunulmazlığının kaldırılmasına karar verdi.

 

19 Temmuz: Danıştay, İstanbul Sözleşmesi'nin feshine ilişkin 20 Mart 2021 tarihli Cumhurbaşkanı Kararının iptal istemini reddetti. Danıştay kararına karşı oy kullanan iki üye ise kararı Anayasa’ya aykırı buldu. Aynı gün açıklama yapan kadınlar, sözleşmeden vazgeçmeyeceklerini duyurdu. Dört bir yandan sokaklara dökülen kadınlar, “sözleşme bizim anayasamızdır” dedi.

 

26 Temmuz: Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) ve Rosa Kadın Derneği öncülüğünde 133 kurum,  DBP Eş Genel Başkanı Saliha Aydeniz’in dokunulmazlığının kaldırılması yönündeki girişime karşı milletvekillerini, Meclis’te yapılacak oylamaya ret oyu vermeye çağırdı. 

 

AĞUSTOS

 

1 Ağustos: Kobanê Davası’nda demans hastası tutuklu siyasetçi Aysel Tuğluk, mahkemeye Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) aracılığıyla bağlatılarak, savunma yapmaya zorlandı.  

 

12 Ağustos: İçişleri Bakanlığı, 81 il valiliğine “Üniversitelerde Güvenlik ve Barınma Tedbirleri” konulu genelge gönderdi. Gençlik ve Spor Bakanı Mehmet Muharrem Kasapoğlu ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu başkanlığında 81 il valisi ve gençlik spor il müdürleriyle yapılan toplantıda alınan kararlarda öğrenci kulüpleri ve kadın platformları için "illegal yapılanmalar" dendi, üniversitelerde siyasi faaliyet yürüten öğrencilerin çalışmalarına izin verilmeyeceği belirtildi.

 

EYLÜL

 

2 Eylül: HDP’li vekil Semra Güzel, hedef gösterilmesinin ardından İstanbul’da işkenceyle gözaltına alındı. 3 Eylül’de sevk edildiği mahkeme tarafından tutuklama kararı verilerek, Silivri Cezaevi'ne götürüldü. Güzel, gözaltına alındığı sırada zorla başı eğdirilmeye çalışıldığı ve buna karşı dik duruşuyla hala akıllarda.

 

2 Eylül: Danıştay’ın İstanbul Sözleşmesi’nin feshedilmesine dair açılan davayı reddetmesine karşı, başvurucu kurumlardan birçoğu İdari Dava Daireleri Kurulu’na temyiz başvurusu yaptı.

 

4 Eylül: Tunus’ta, Tabandan Kadınların 3. Dünya Kadın Konferansı için 30 ülkeden kadın delegasyon bir araya geldi. Dünya kadın hareketinin durumu, geleceği, örgütlenmesi ve mücadele perspektiflerini ele alan kadınlar, önümüzdeki süreçte daha güçlü bir kadın örgütlenmesi, mücadelesi ve dayanışmasını yaratma yollarını tartıştı. 

 

16 Eylül: İran’da “ahlak polisi” tarafından işkenceye uğrayan ve ardından beyin sarsıntısı geçiren Jîna Emînî’nin ölümünün duyurulması ardından Türkiye ve Kürdistan kentlerinde sokağa çıkan kadınlar, protesto eylemleri gerçekleştirerek, saçlarını kesti. Emînî için  birçok cezaevindeki kadınlar da saç kesme eylemi yaptı. İstanbul Barosu’nun Genel Kurul Toplantısı’nda, katledilen Emîni ve onun için dünya çapında sürdürülen eylemlere destek için kadın avukatlar saçlarını kesti. 

 

EKİM 

 

1 Ekim: İçişleri Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu (YDK) kararıyla Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, memuriyetten çıkarıldı. 

 

4 Ekim: Jineoloji Araştırma Merkezi üyesi ve Jineoloji dergisi editörü akademisyen gazeteci Nagihan Akarsel’in Federe Kurdistan Bölgesi’nin Süleymaniye kentinde uğradığı silahlı saldırı sonucu katledilmesi kadınların öfkesine neden oldu. Sokağa çıkan kadınlar, faillerin açığa çıkarılması çağrısı yaptı. 

 

14 Ekim: AKP ve MHP'nin "dezenformasyonla mücadele" gerekçesiyle hazırladığı, muhalefet ve basın meslek örgütlerinin "sansür yasası" olarak nitelendirdiği "Basın Kanunu ve Bazı Kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin yasa teklifi", TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı. Yasayla, kadın örgütlerinin paylaştığı verilerin “dezenformasyon” olarak isimlendirilmesinin önü açıldı. 

 

21 Ekim: CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun “başörtüsüne yasal güvence”ye dair kanun teklifi sunacaklarını açıklamasının ardından, AKP'li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın "Gelin çözümü anayasa düzeyinde sağlayalım" sözlerine karşı açıklama yapan Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK) “Eşit yurttaşlık hakkımız pazarlık malzemesi yapılamaz” tepkisinde bulundu. 

 

23 Ekim: Türkiye Aile Meclisi ve Dünya Çocuk Hakları Derneği, çocukları istismardan koruyan Lanzarote Sözleşmesi’ni “çocukları fuhuşa, pedofiliye, kaosa, sapıklığa sürüklediğini” iddia ederek, hedef gösterdi.

 

25 Ekim: Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın yürüttüğü soruşturma kapsamında 11 Mezopotamya Ajansı (MA) ve JINNEWS muhabirleri gözaltına alındı. Gözaltı sırasında MA muhabiri Berivan Altan’ın maruz kaldığı polis işkencesi kameralara yansıdı. 

 

26 Ekim: 2023 yılı bütçe görüşmeleri Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülmeye başlandı. Diğer yıllarda olduğu gibi yine kadınlara yer verilmedi. Savunma ve güvenlik için ayrılan bütçe, “kadının güçlenmesi” için ayrılan bütçenin 128 katı oldu. 

 

27 Ekim: Kimyasal silahlarla ilgili açıklamasının ardından hedef gösterilen Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi Başkanı Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı gözaltına alınıp tutuklandı. 

 

29 Ekim: Ev baskınlarıyla gözaltına alınan 11 MA ve JINNEWS muhabirinden 9’u tutuklandı. Tutuklanan gazetecilerin 5’i kadın gazeteciler idi.  

 

KASIM

 

5-6 Kasım: Kadınlar Geleceği Örüyor Ağı’nın “Devrimimiz: Hayatı Özgürleştirmek” şiarıyla düzenlediği 2’nci Uluslararası Kadın Konferansı Almanya’nın Berlin kentinde gerçekleştirildi. 2 gün süren konferansın sonuç bildirgesinde kadınların ortak mücadele alanları ve dayanışmalarını kalıcı hale getirmek için “Jin, jiyan, azadî” sloganı etrafında yeni bir yol haritası yaratmanın temel amaç olduğuna vurgu yapılarak, “Jin, Jiyan, Azadî: Kadınlar Geleceğini Örüyor Ağı” ilan edildi. 

 

11 Kasım: TJA, “Faşizme ve Kadın Kırımına Karşı Şimdi Özgürlük Zamanı” şiarıyla 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü kapsamında gerçekleştirecekleri eylem ve etkinliklerin startını katledilen Nagihan Akarsel’in Konya’nın Cihanbeyli ilçesine bağlı Xalikan (Gölyazı) köyünde bulunan mezarını ziyaret ederek verdi.  

 

17 Kasım: Meclis Karma Komisyon’da oy çokluğuyla tutuklanan HDP’li vekil Semra Güzel’in vekilliğinin düşürülmesi kararı alındı. 

 

17 Kasım: Ankara Barosu, kadın çalışanlara ayda bir gün regl izni verilmesini kararlaştırdı.

 

25 Kasım: Birçok kentte erkek-devlet şiddetine karşı tek ses olan kadınlar, "Bedenimiz ve hayatlarımız üzerinden yürütülen eril siyaseti reddediyoruz" diyerek, ortak mücadele kararlılığını vurguladı. İstanbul’da bir araya gelen binlerce kadın “Jin, jiyan, azadî” sloganıyla “Biz bitti demeden bitmez” mesajı verdi. 

 

29 Kasım: Kadınların 25 Kasım’daki isyanına karşılık Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “örgüt üyeliği” iddiasıyla Kürt kadınlara yönelik yürütülen soruşturma kapsamında 14 kentte 50 kadın hakkında gözaltı kararı verildi, 21 kadın gözaltına alındı. 3 Aralık’ta çıkarıldıkları mahkemece kadınlardan 8’i tutuklandı, 13’üne ise ev hapsi verildi. 

 

ARALIK

 

1 Aralık: Kadınlar Birlikte Güçlü, AKP iktidarının savaş politikalarına dikkat çekmek için “Savaşa Hayır” şiarıyla bir video hazırladı. Video ile birlikte bir metin yayınlayan kadınlar, savaş siyasetinin Kürt halkının iradesini ezmeye dönük olduğuna vurgu yaparak, tüm halklara bu savaş suçuna karşı sessiz kalmama ve ortak olma çağrısında bulundu. 

 

3 Aralık: İsmailağa Cemaati’ne bağlı Hiranur Vakfı'nın onursal başkanı Yusuf Ziya Gümüşel'in kızının 6 yaşında “evlilik” adı altında taciz ve tecavüze maruz bırakıldığı ortaya çıktı.

 

9 Aralık: AKP, başörtüsüne anayasal güvence getirdiği iddia edilen ve ailenin yeniden tanımlandığı anayasa değişikliği teklifini Meclis Başkanlığı'na sundu.

 

11 Aralık:  Birleşik Kürt Kadın Platformu üyelerinden oluşan heyet, Federe Kurdistan Bölgesi’ne gitti. Heyet, kadın örgütleriyle bir araya geldi. 

 

15 Aralık: Kadının İnsan Hakları -Yeni çözümler Derneği (KİH-YÇ), muhalefet partilerini AKP, MHP ve BBP’li 336 milletvekilinin imzasıyla Meclis Başkanlığı’na sunduğu “Başörtü düzenlemesi” olarak anılan teklife karşı durmaya çağırdı. Dernek, “İktidarın Meclis’e sunduğu Anayasa değişikliğine hayır diyoruz” başlıklı mektup yolladı. 

 

22 Aralık: HDP Amed Milletvekilli Semra Güzel'in vekilliği Meclis'te yapılan oylamayla düşürüldü. 

 

Riha'nın Pirsûs (Suruç) ilçesinde 14 Haziran 2018 tarihinde AKP Milletvekili İbrahim Halil Yıldız’ın koruma ve yakınları tarafından eşi ve iki oğlu katledilen Emine Şenyaşar ile saldırılardan yaralı kurtulan oğlu Ferit Şenyaşar’ın, Urfa Adliyesi önünde 9 Mart 2021’de başlattığı Adalet Nöbeti eylemi yıl boyu sürdü. 

 

MA / Zemo Ağgöz