Gazeteci Abdurrahman Gök: Ellerim kelepçeli ama vicdanım hür olacak

img
AMED – Yargılandığı dava duruşması yarın görülecek olan MA Editörü Abdurrahman Gök, gönderdiği mektupta “Bir kez daha ellerimde kelepçelerle duruşma salonuna getirileceğim ama vicdanım hür olarak” diye belirtti.
 
Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma kapsamında 25 Nisan’dan bu yana tutuklu olan Mezopotamya Ajansı (MA) editörü Abdurrahman Gök’ün ikinci duruşması yarın görülecek. Gök hakkında “örgüt üyesi olmak” ve “örgüt propagandası yapmak” suçlamalarında bulunulan dava, Diyarbakır 5’inci Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülüyor. 
 
Diyarbakır 1 No’lu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde tutsak olan Gök, duruşma öncesi MA’ya gönderdiği mektubunda hakkındaki suçlamalara yanıt verip, yargılanmasının ardındaki gerçeğe dikkat çekti. 
 
Demokratik bir ülkede, hakkındaki iddialara dair gazetecilerin ifadeye dahi çağrılmayacağını dile getiren Gök, yaşadığı durumu “Ama işte hükümetin ülkeyi götürmek istediği noktaya, önünde engel olarak gördüğü gazeteciliği, gazetecileri tehditle, baskıyla, sürgüne sürüklemekle, tutuklamakla ‘bertaraf’ edebilme anlayışını da yadırgamıyorum. Çünkü kendisine yakışanı ve kendisinden bekleneni yapıyor ve yaptırıyor. Ama başarılı olur mu? diye sorarsanız. Yanıtım ‘hayır, başarılı olmayacak’ olur. Geçmişten bugüne kadar galip gelen hep hakikat olmuştur. Canları pahasına hakikate sahip çıkanlar olmuştur. 90'lı yıllarda halkın haber alma hakkına sahip çıkan ve gazeteciliğin gereğini yerine getirenler ‘yargısız infazlarla’ bertaraf edilmeye çalışılıyordu. 2000'li yıllarda AKP hükümetleri döneminde ise ‘yargılı’ infazlarla gazetecilik ve gazeteciler bertaraf edilmeye çalışılıyor. AKP'nin bir bakanı değil miydi, ‘şükredin eskiden öldürülüyordunuz, şimdi sadece tutuklanıyorsunuz’ diyen! Bu nedenle tutuklu yargılanmamı bu karanlık anlayışın gereği olarak görüyorum” cümleleriyle tanımladı. 
 
‘KEMAL KURKUT’UN MASUMİYETİNİ KANITLADIĞIM İÇİN…’
 
Amed’de, 2017 yılı Newrozu’nda Kemal Kurkut’un polisler tarafından öldürülmesini çektiği fotoğraflarla ortaya çıkaran Gök, bu fotoğraflar yüzünden hedefe konuldu. Gök, neden hedef haline getirildiğini ise şu sözlerle dile getirdi: “Üstü çıplak olmasına rağmen, hepimizin gözleri önünde onlarca polisin açtığı ateş sonucu öldürülen müzik bölümü öğrencisi Kemal Kurkut için bile hakikati çarpıtıp, ‘canlı bombaydı, o yüzden etkisiz hale getirildi’ diyen bir anlayışın bugüne kadar yaşanan birçok infaza dair açıklamalarının gerçeği yansıtmıyor olabileceğini gösterdi. İşte bu nedenle o fotoğrafların yayınlandığı 21 Mart 2017'den beri baskılarla, gözaltılarla, ev baskınlarıyla ve en son tutuklamayla karşı karşıya kaldım. Çektiğim sadece bir fotoğraf değildi belki de, yüzyıldır her yargısız infazın ardından yapılan resmi açıklamaların toplam bir teşhiri ve yalanlanmasıydı. Dersim'in, Zilan'ın, Newala Qesaba'nın, 33 Kurşun'un, Roboski'nin, Ceylan'ın, Uğur'un, Berkin'in, Ali İsmail'in, Şahin Öner'lerin fotoğrafıydı. Hakikati ters yüz eden bir anlayıştan böylesi yargısız bir isyanı fotoğraflarımla ortaya çıkarmış, Kemal Kurkut'un toplum nezdinde, ailesi nezdinde masumiyetini kanıtlamış olduğum için takdir beleyecek değildim. İşte bu nedenle maruz kaldığım yargılamaların temel motivasyonunun Kemal Kurkut fotoğrafları olduğunu söylüyorum. Zaten bir sene önce, 1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezası aldığım davada, ‘bilerek ya da bilmeyerek gizli bir tanıktan alınan 'Kemal Kurkut örgüt üyesiydi. Abdurrahman Gök de örgüt talimatıyla o fotoğrafları çekti ve yayınladı' ifadesiyle bu durum ispatlanmış da oldu.” 
 
AYNI MAHKEMEDE YARGILANACAK
 
Gök’ün daha önce gizli bir tanık beyanlarına dayanılarak “örgüt üyesi olmak” ve “örgüt propagandası yapmak” suçlamalarıyla yargılanıp, hakkında 1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezası verilen dava, Diyarbakır 5’inci Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülmüştü. 
 
Aynı mahkemede ikinci kez yargılanacak olan Gök, “Aradan bir yıl bile geçmemişken bir kez daha ‘örgüt üyesi olmak’, ‘örgüt propagandası yapmak’ suçlamasıyla tutuklanıp yargılanmam ve yine bana ceza verip, ‘hükmün açıklamasını geriye bırakılmamasına’ karar veren 5'inci Ağır Ceza Mahkemesinin iddianameyi kabul etmesini nasıl değerlendireceğimi bilemiyorum gerçekten. Ne yapalım bende tekrar tekrar gazetecilik nedeniyle yargılandığımı, sırf Kemal Kurkut'ın çıplak infazını gösteren fotoğraflarla ‘resmi yalanı’ ortaya çıkardığım için ‘resmi öfkeye’ maruz kaldığımı ve devlet adına polis ve yargı eliyle benden intikam alınmaya çalışıldığını dile getirmeye devam edeceğim” diye belirtti. 
 
‘İKTİDAR AMACINA ULAŞMIYOR’
 
AKP’nin iktidarı boyunca basını hedef aldığını, büyük medya gruplarına dahi ya tasfiye ettiğini ya da kendi emelleri temelinde faydalanabileceği birer “yazıcı-katip kurumu” haline getirdiğini aktaran Gök, “Geriye çok az sayıda gazeteci kaldı ve bunlarda bir yandan siyaset-yargı baskısıyla, bir yandan da ekonomik yaptırımlarla karşı karşıya ve bunlarla mücadele etmek zorunda... Tabi Kürt gazeteciliği ve gazetecileri bu baskının daha katmerlisini yaşıyorlar. Ancak buna rağmen medyanın yüzde 90'ını elinde, himayesinde bulunduran bu iktidar amacına ulaşamıyor. İşte bu nedenle Kürt gazetecileri, gözaltına alıyor, tutukluyor, büyük cezalarla yargılıyor ve sürgüne mecbur bırakıyor. Bu coğrafyada yaşanmış veyahut yaşanan infazları, katliamları, baskıları, doğa talanını, siyasi irade gaspını, topyekûn hak ihlallerini tüm baskı ve yönelimlere rağmen yazan, çizen bir Kürt gazeteciliği gerçeği var. Bu AKP'nin ve kendisinden önceki iktidarın emelleri önünde büyük engel teşkil ediyor. İşte bu nedenle sürekli gözaltına alınıyor, tutuklanıyoruz” ifadelerini kullandı. 
 
‘HAKİKATE SAHİP ÇIKMA GELENEĞİ DEVAM EDİYOR’
 
“1990'lı yıllarda sokak ortasında Kürt gazeteciler enselerinden vurulup, öldürüldüğünde, çalıştıkları gazeteler ertesi gün 'Kaleminiz yerde kalmayacak', 'Gerçekler karanlıkta kalmayacak' manşetiyle çıkar ve gerçekten de o karanlığı aydınlatmak için genç gazeteci adayları korkmadan o kalemin etrafında kenetlenirdi” diyen Gök, şöyle devam etti: “ Bugün de Kürt gazeteciler tutsak alındığında yerlerini dolduran genç gazeteciler var ve bu hakikate sahip çıkma geleneği aynen devam etmiş oluyor.” 
 
‘'SENİN GAZETECİN, BENİM GAZETECİM' YAKLAŞIMI İÇERİSİNE GİRMEMEK GEREKİR’
 
Gök, mevcut koşullar içerisinde dayanışmanın neden önemli olduğu üzerinde de durdu. Gök, şunları söyledi: “Dayanışma, hakikat yolunda insana daha fazla dayanma gücü, yalnız olmadığı duygusunu veriyor ve pekiştiriyor. Yine baskının daha fazla yayılmasının önünde bir direnç oluşturuyor. Dolayısıyla sürekli baskılara maruz kalan gazetecilerle dayanışma içerisinde olan gazeteci meslek örgütleri ve gazeteciler, o baskıların kendi kapılarına gelmesini de geciktirmiş ya da engellemiş olurlar. Tabi amaç gazetecilik yapmak ve gazetecilik ilkelerine sahip çıkmaksa 'senin gazetecin, benim gazetecim' yaklaşımı içerisine girmemek gerekir. Gazetecinin mesleki faaliyetleri nedeniyle yargılanıp, yargılanmadığı tek referans noktası olmalı. Kimliği, aidiyeti, siyasi görüşüne bakılmaksızın... Yani tutuklanan ya da yargılanan gazeteci ile dayanışma gösterenler, o gazetecinin kimliğine, aidiyetine, fikrine sahip çıkmamış oluyorlar, gazeteciliğe, halkın haber alma hakkına sahip çıkmış oluyorlar.  Bu çürümüşlüğe karşı daha fazla gazetecilik yapmak, yaratılmak istenen ve gerçekte hiçbir alakası olmayan algıyı hakikatle teşhir etmek gerekiyor. Trollüğün gazetecilik olmadığını sık sık işlemek gerekiyor. Gazetecilik maskesi takmış ve bu maske altında toplumun gazetecilere ve gazeteciliğe duyduğu itibari sarsan kralların maskelerini düşürmek gerekiyor.” 
 
‘DAHA VİCDANLI GAZETECİ OLMA ÇABAMI SÜRDÜRECEĞİM’
 
Gazetecilik yaptığı 2002 yılından bu yana vicdanlı bir gazeteci olmanın mücadelesini verdiğini dile getiren Gök, birçok kez gözaltına alınıp yargılansa ve şiddete maruz kalsa da, “Ne bir yerlere kaçmayı ne de geri adım atmayı düşündüm. Mahkeme huzuruna her çıktığımda da ifadelerimle bunun kararlılığını göstermeye çalıştım” dedi. 
 
Cezaevinde olmasından kaynaklı gazetecilik yapmak için yeterli imkanlara sahip olmadığını da söyleyen Gök, içerideki durumu “Ama şunun da farkındayım; cezaevleri bir gazetecinin aynasıdır. Ben şuan çıplak gözlerimle buna tanıklık ediyorum. İnsanların mesnetsiz suçlarla, temelsiz soyut delillerle nasıl ağırlaştırılmış cezalara mahkûm edildiğini görüyorum. Doğrudan onlardan hikâyelerini dinliyorum, 30 yıl boyunca tutuklu kalmış, verilen cezaları tamamlamalarına rağmen Cezaevi İnfaz ve Gözlem Kurulları tarafından insanların tahliye umutlarının nasıl ellerinden alındığına tanıklık ediyorum. Düşünün cezaları bir yılın altına düşmüş birçok tutuklu var ve bunların umutlarına dahi karanlık bir perde çekilmiş, rahat bir şekilde tahliyelerine gün sayamıyorlar. Bundan daha düşmanca bir yönetim ve yönelim olabilir mi?” sözleriyle aktardı.
 
Gök, yarın görülecek duruşması öncesi son olarak şunları kaydetti: “Hiç olmazsa duruşma günleri dostları görmeye vesile oluyor. Bir kez daha ellerimde kelepçelerle duruşma salonuna getirileceğim ama vicdanım hür olarak. O gün görüşmek üzere…”
 
 

Diğer başlıklar

06/12/2023
11:58 Halide Türkoğlu'nun yargılanması durduruldu
11:33 HEDEP Mêrdîn Seçim Komisyonu'ndan gençler ve kadınlara çağrı
11:23 Habur Sınır Kapısı'nda kilometrelerce araç kuyruğu oluştu
11:13 Tutsakların açlık grevi eylemi 10’uncu gününde
10:51 Bildiri dağıtan gençlere dönük işkence emniyette devam etti
10:38 Japonya Büyükelçiliği’den PKK açıklaması
10:37 KDP’nin alıkoyduğu gazeteci Ahmet’ten 43 gündür haber alınamıyor
10:37 Mersin’de ev baskınları: Çok sayıda gözaltı
10:17 Özak Tekstil işçilerine jandarma saldırdı
10:14 Açlık grevindeki tutsaklar: Mutlak tecrit tahammül sınırlarını aştı
09:57 18. Uluslararası Avrupa Birliği, Türkiye ve Kürtler Konferansı başlıyor
09:51 Av. Özdoğan: Vartinis davası siyasi iradenin kararıyla kapatıldı
09:42 HEDEP'te aday adaylığı sürecinde son tarih 10 Aralık
09:37 'Hakikat İle Yüzleşme Koridoru' sergisi yakın tarihe ayna tutuyor
09:36 Kayyımın terasında oturmak 50 TL
09:34 Hakkındaki 43 sayfalık iddianamenin 41’inde ismi geçmiyor
09:31 Tutsak kadın siyasetçiler İmralı Cezaevi’ne sevklerini talep etti
09:25 Adalet Nöbeti: Abdullah Öcalan bu halkın kırmızı çizgisidir
09:22 Havalar soğudu faturalar katlandı
09:21 Kendisine hakaret ettiğini öne sürdüğü doktordan şikayetçi oldu
09:18 Ömer Öcalan: Acilen aile ve avukat görüşmesi sağlanmalı
09:09 90'lı yıllarda işlenen katliam ve cinayetlerin failleri tek tek aklandı
09:07 Hayvancılıkla uğraşan kadınlar için güvence istiyor
09:06 Canpolat: Tecrit kalkarsa Türkiye düzlüğe çıkar
09:03 Doğayı bekleyen yeni tehlike
09:01 Bakanlığın 'esnek çalışma' modeli: Ambalajı parlatılmış bir reform
09:00 06 ARALIK 2023 GÜNDEMİ
08:52 Gazeteci Çağlar’a beraatın gerekçesi: Somut delil yok
05/12/2023
23:46 KCDP: Kasım ayında 33 kadın katledildi
23:04 Temelli: Siyasi mahpuslar açlık grevi ile sizi uyarıyorlar
22:11 Gever’de ulaşım ücretlerine yüzde 80 zam
21:44 Şirnex’te ‘Çatlak’ adlı tiyatro gösterimi
21:30 Gazze’de 16 bin 248 kişi hayatını kaybetti
20:13 HEDEP'in Deniz Poyraz’a ilişkin önergesi reddedildi
18:51 EŞİK’ten BM’ye açık mektup: Taliban’ı cesaretlendirmeyin
18:30 Düşünmez: Cezaevlerindeki direnişi selamlıyorum
18:27 Êlih’te kaza: 2 ölü, 1 yaralı
18:14 ‘Kadın özgürlükçü paradigmanın topluma etkisinden korkuluyor’
17:35 Kuzey ve Doğu Suriye’de eylemler sürüyor: Abdullah Öcalan avukatlarıyla görüştürülsün
17:29 Demirtaş: Kürt olduğum için yargılanıyorum
17:22 Kobanê Davası: Kürtler nefes alamazsa Türkiye nefes alamaz
17:12 ‘Köpekli işkence’ davasında olay işkence olarak görülmedi
17:01 HEDEP’ten Torba yasa teklifine şerh: Halkın parası sermayeye aktarılıyor
16:50 Êlih'te İnsan Hakları Anıtı hasar gördü
16:44 Gazeteci Gök cezaevinden çıktı: Hakikat sonlarını getirecek
16:38 Cemal Tanhan son yolculuğuna uğurlandı
16:31 Cezaevi önünden seslendiler: Abdullah Öcalan'dan haber almak istiyoruz
16:25 Özel: Yerel seçimlerde işbirliğinin yapılmasını savunuyorum
16:21 Sağlıkçılar: İnsani koşullarda çalışmak istiyoruz
16:11 21 kişinin öldüğü kaza davasında tutuklu kalmadı
15:39 Adalet Nöbeti katılımlarla sürüyor
15:29 Devrilen duvarın altında kalan işçi hayatını kaybetti
15:07 SES: Şiddetin nedeni sağlık politikalarıdır
14:57 Bamernê'deki bombardımanda bir kişi katledildi
14:43 İHD: Cemal Tanhan'ın yaşam hakkı ihlal edildi
14:34 Halk toplantısı: Tutsaklar çözüm yoluna işaret ediyor
13:19 Kobanê Davası: DAİŞ, Türkiye’nin gizli amaçları için kullanılan bir örgüt
13:17 İnşaattan düşen işçi ağır yaralandı
13:16 Açlık grevi eylemine katılan cezaevi sayısı 106'ya ulaştı
13:11 Özak Tekstil işçileri direnişlerini sürdürdü
12:51 Pirsûs Katliamı davası: Davutoğlu'nun dinlenmesi talebine ret
12:49 Hatimoğulları: Kayyımları kendi çukurlarına göndereceğiz
12:49 Sakine Kültür davasında ağırlaştırılmış müebbet hapis talebi
11:20 Bozarslan: Rojava'da yapılanların Gazze'de yapılanlardan farkı yok
11:16 Gazeteci Abdurrahman Gök tahliye edildi
10:55 Deprem sonrası Abdullah Öcalan için ‘acil görüşme’ başvurusu
10:51 Meletî'de ev baskınları
10:49 Bamernê’ye hava saldırısı
10:45 MA editörü Gök’ün duruşması başladı
09:53 Tutsakların açlık grevi eylemi 9’uncu gününde
09:52 KDP’nin alıkoyduğu gazeteciden 42 gündür haber alınamıyor
09:23 Açlık grevindeki tutsaklar: Mutlaka kazanacağız
09:22 Manisa'da işçi servisi kaza yaptı: 12 yaralı
09:20 Cezaevinden mesaj: Eylemimizi sahiplenin
09:18 Adalet Nöbeti eylemcileri: Tecridi kaldırın
09:13 Yaşadıklarını kimse yaşamasın diye Barış Annesi olmayı seçti
09:11 Abdullah Öcalan’a özgürlük kampanyası büyüyor
09:07 Gözaltında kaybettirilen ağabeyini 30 yıldır arıyor
09:04 Dêrsim’de genç nüfus göçü: Yerel yönetim alternatif oluşturmalı
09:01 'Örgütsel demeç' cezası bozuldu
09:00 05 ARALIK 2023 GÜNDEMİ
00:00 Kuzey ve Doğu Suriye’de Abdullah Öcalan için eylemler
04/12/2023
23:42 Jawwal: Gazze’de internet tümüyle kesildi
22:01 Kerboran’da yaşamını yitiren Orhan Elma defnedildi
21:02 Çin: ABD savaş gemisi yasadışı olarak sularımıza girdi
20:37 Dünya Madenciler Günü: 10 ayda 36 kişi hayatını kaybetti
20:31 Êlih’te şüpheli kadın ölümü
20:13 Soba patlamasında bir kadın öldü, 2 çocuğu zehirlendi
19:51 Gürgülü 30 yılın ardından tahliye oldu
19:34 İYİ Parti’den CHP’nin işbirliği teklifine ret kararı
19:26 Filistinlilerin sığındığı okullara saldırı: En az 50 ölü
18:53 Tahliye olan Jiyan Arıkboğa'dan direnişi büyütme çağrısı
18:52 30 yılın ardından memleketinde davul zurna ile karşılandı
18:34 İzmir'de tutuklamalara tepki: Mücadele azmimiz büyüyecek
18:19 Tecavüz davasında Sedat E.’ye iyi hal indirimi
17:46 Makbule Özer'in dosyası tekrar ATK'ye gönderildi
17:33 Nisêbîn'de gözaltına alınan Koç tutuklandı
17:28 Riha Kadın Platformu katledilen Hezer’i andı
16:58 Tutsak Çalım’dan açlık grevini sahiplenme çağrısı
16:25 AKP’li Başkan HEDEP’li vekilleri hedef aldı
16:20 Maçoğlu: Savcı tanık bulmak için bir gazeteye ilan vermediği kaldı
15:54 Muhtar başından vurulmuş halde ölü bulundu
15:50 Özak Tekstil işçileri taleplerinde ısrarlı
15:31 Zaman aşımı kararına tepki: Cezasızlık kültürü bir politikaya dönüştürüldü
15:20 Deprem bölgesinde yeniden ilaç katkı payı alınmasına tepki
15:19 'Madenciler kölelik koşullarında çalışıyor'
14:30 75 yaşındaki hasta tutsak Elbi için Meclis’e başvuru
14:06 HEDEP’li 7 genç serbest bırakıldı
13:37 Riha'da 'Göç ve gönüllü geri dönüşüm sorunu' paneli
13:10 Vartinis Davası zaman aşımı gerekçesiyle düşürüldü
12:43 Direnişteki işçilere jandarma saldırısı: 2 gözaltı
12:35 HEDEP İzmir İl Örgütü kongreye gidiyor
11:58 Tecride karşı Adalet Nöbeti başladı
11:45 MHP'li isimden gazeteci İdil'e tehdit
11:14 Tanzanya’da sel ve toprak kayması: 47 ölü, 85 yaralı
11:12 HEDEP Sözcüsü: Türkiye’nin her yerinde aday çıkarma eğilimi ortaya çıktı
11:08 Gemlik'te 5.1 büyüklüğünde deprem
10:45 ENAG ve TÜİK enflasyon verilerini açıkladı
10:23 Basın örgütleri: Tutsak 3 gazeteciye özgürlük
10:14 Gazeteci Abdurrahman Gök: Ellerim kelepçeli ama vicdanım hür olacak
09:55 Tutsak Atak: Halkımız açlık grevine sahip çıkmalı
09:41 Ölüm döşeğinde tahliye edilen Tanhan hayatını kaybetti
09:28 Tutsakların 'Abdullah Öcalan'a özgürlük' eylemi 8’inci gününde
09:21 Açlık grevindeki tutsağın ablası: Saldırıya uğradı, her yeri mosmor
09:17 Gazeteci Gök 1800'lü yıllarda yazılan kitaptan yargılanıyor!
09:10 Polislerin kolunu kırdığı avukat yaşananları anlattı
09:09 'Halk iradesini tanımayanlara sandıkta cevap vereceğiz'
09:05 Yeter: Tecride karşı çıkmak adalet ve özgürlük talep etmektir
09:00 04 ARALIK 2023 GÜNDEMİ
08:30 Rojnews editöründen 41 gündür haber yok
03/12/2023
19:21 HEDEP'in seçim süreci kararları yarın açıklanacak
18:38 Kadın heyeti Kurdistan Komünist Partili kadınlarla görüştü
18:03 Misirc’de 30 yıllık 2 tutsağa kitlesel karşılama
18:01 HEDEP’li gençler darp edilerek gözaltına alındı
17:18 İşçi Emekçi Birliği’nden İzmir’de eylem
17:07 Muğla'da 'adalet ve demokrasi' yürüyüşü
17:00 İhlallere karşı çıkan tutsaklara hücre cezası
16:57 Direnişteki Özak işçilerinden 'mutlaka kazanacağız' mesajı
16:42 Amedspor ligdeki ilk yenilgisini aldı
16:33 Kürt Araştırmaları Derneği'nin yeni eşbaşkanları belli oldu
16:31 Kerboran’da ev baskınları: 1 gözaltı
16:22 Türk-İş: Asgari ücrette pazarlığı 14 bin liradan açacağız
15:49 Ömer Öcalan: Tutsakların sesini yükseltmeliyiz
15:00 HEDEP Gençlik Meclisi’nden Adana’da buluşma
14:51 Amed’te seyir halindeki yolcu otobüsü alev aldı
14:46 Makbule Özer'in durumu yarın netleşecek
14:36 Kerboran’da polis ablukasına alınan araçta patlama
14:12 İnsan Hakları Haftası etkinlikleri hasta tutsaklara adandı
14:10 Türk: Mücadelemiz özgürlük mücadelesidir
Aydeniz: Tecrit kırılmadan özgürlük gelmez
14:00 Cenazesi kutuda verilen Azad Satılmış’ın taziyesine kitlesel ziyaret