Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu, Marmara Bölgesindeki cezaevlerinde bulunan tutuklularla yüz yüze yaptığı görüşmeler sonucu hazırladığı “6 Aylık Hak İhlalleri Raporu”nu Beyoğlu’ndaki dernek binasında açıkladı. Hapishaneler Komisyonu üyelerinin katıldığı basın toplantısında, “Tecrit insanlık suçudur” pankartı asıldı. 

 

ZİYARET EDİLEN CEZAEVLERİ 

 

Raporu, Hapishane Komisyonu Eş Sözcüsü avukat Vedat Ece okudu. Marmara Bölgesi’ndeki Bakırköy Kadın Cezaevi, Edirne F Tipi Cezaevi, Marmara 1, 2, 5 ve 7 No’lu Kapalı Cezaevi, Maltepe 1 No’lu L Tipi Cezaevi, Tekirdağ 2 No’lu F Tipi Cezaevi, Tekirdağ 2 No’lu T Tipi Cezaevi, Düzce T Tipi Kapalı Cezaevi, Gebze Kadın Kapalı Cezaevi, Kandıra 1 No’lu F Tipi Cezaevi, Ümraniye T Tipi Cezaevi, Tekirdağ 1 No’lu F Tipi Cezaevi, Bolu F Tipi Kapalı Cezaevi ve Metris 2 No’lu R Tipi Cezaevi’ni ziyaret ettiklerini belirten Ece, bu ziyaretler doğrultusunda hak ihlallerini raporlaştırdıklarını aktardı.  

 

50’DEN FAZLA TUTUKLU YAŞAMINI YİTİRDİ 

 

Av. Vedat Ece, PKK Lideri Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin kaldırılması, hasta tutukluların serbest bırakılması ve infaz yakmaların kaldırılması için tutuklu yakınları tarafından 11 ayı aşkın süredir başlatılan ve 18 Aralık’ta son bulan Adalet Nöbeti’ne dikkat çekerek, tutuklu yakınlarının her hafta gözaltına alındığını ifade etti. Cezaevindeki hasta tutukluların, “Cezaevinde kalabilir” raporlarıyla tahliye edilmeyerek yaşam haklarının tehlikeye atıldığına dikkat eken Ece, bazı tutukluların cezaevinde, bazılarının ise çıktıktan hemen sonra yaşamını yitirdiğini ifade etti. Ece, son 1 yılda 50’den fazla tutuklunun cezaevlerinde yaşamını yitirdiğini bilgisini paylaştı. 

 

‘HEDEF TECRİDİN DEVAMLILIĞINI SAĞLAMAK’

 

Cezaevlerindeki hak ihlallerinin her birinin nihai hedefinin tutukluların yaşamları olduğunun altını çizen Ece, “Tecrit ve baskıcı güvenlik politikaların sürdürüldüğünü tespit ettik” dedi. 

 

TÜM TUTUKLULAR İÇİN EŞİT İNFAZ TALEBİ

 

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'ın hasta tutuklular için yeni bir düzenleme getirecekleri yönündeki söylemleri hatırlatan Ece, “Türkiye hapishanelerinde ATK tarafından ‘cezaevinde kalamaz’ raporu olan 600’den fazla hasta mahpus var. Adalet bakanlığı sözlerinde samimi ise kişilik, suç tipi ayırt etmeksizin bütün mahpuslar açısından eşit bir infaz rejimi ve infaz erteleme uygulanmalıdır. Her mahpusun yaşamı kıymetlidir" ifadelerini kullandı.

 

Yapılan açıklamanın ardından raporun detayları paylaşıldı. Raporda yaşanan hak ihlalleri, “İşkence ve Kötü Muamele Yasağı”, “Sağlık Hakkı”, “Haberleşme Hakkı”, “Adil Yargılanma Hakkı ve Savunma Hakkı”, “Kişi Güvenliği ve Özgürlüğü Hakkı”, “Özel Hayatın Gizliliğinin Hakkı” ve “Diğer Hak İhlalleri” başlıkları altında yer aldı. 

 

ARAMA VE BASKINLAR

 

 Marmara Bölgesi’nde bulunan cezaevlerinde yaşanan koğuş aramaları ve baskınları, çıplak arma dayatmaları, kelepçeli muayene, tecrit, görüşme engelleri ve yayın yasakları şöyle: 

 

“*Bakırköy Kadın Cezaevi’nde özellikle yeni sevk edilen tutuklulara çıplak arama dayatıldığı belirtilirken gardiyanların keyfi koğuş aramalarının da sürdüğü belirtildi. 6 ay boyunca devam eden bu koğuş aramalarında tutuklular koğuştan çıkartılarak kontrolsüz bir şekilde arama yapıldı. Defter, fotoğraf, şişme mont gibi eşyalara el konulan aramalarda, alınan eşyalar tutuklulara geri verilmedi. 

 

*Edirne F Tipi ve Marmara 2 No’lu Cezaevleri’nde yine 6 ay boyunca çıplak arama dayatması sürdü. 

 

*Marmara 2 No’lu Kapalı Cezaevi’nde aramalar sırasında tutuklulara ait eşyaların dağıtıldı ve tutuklular gardiyanlar tarafından provakatif hareket ve söylemlere maruz kaldı. Yine aynı cezaevinde tutuklulara tek sıra halinde yürüme dayatıldığı ifade edildi.

 

 *Marmara 7 No’lu Kapalı Cezaevi’nde tutuklular yapılan ziyaretlerde, infaz koruma memurlarının kendilerine yönelik tahrik edici milliyetçi, ırkçı söylem ve hakaretlerde bulunduğunu, oda aramaları sırasında tüm kişisel eşyalarını dağıttıklarını aktardı. Yine burada da tutuklular cezaevi giriş ve çıkışlarında çıplak aramaya maruz bırakıldıklarını yapılan ziyaretlerde avukatlara ifade etti. 

 

*Tekirdağ 2 No’lu F Tipi Cezaevi’nde tutuklulara, cezaevlerine sevkler sırasında çıplak aramanın yapılıyor. Hapishaneye sevk olan İsmail Çevik isimli tutuklu, çıplak aramayı kabul etmediği için darp edildiğini, buna ilişkin olarak Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulduğunu aktardı.

 

*Düzce T Tipi Cezaevi’nde de yapılan baskınlarda temizlik malzemelerine el konuldu. Buradaki tutuklular gardiyanlar tarafından, ‘Yetki benim elimde olsa bunlara neler yaparım’ şeklinde tehdit edildi. 

 

*Gebze Kadın Kapalı Cezaevinde, Adalet Bakanlığı tarafından gönderilen talimatla, oda aramaları saatlerce jandarma tarafından yapıldı.  

 

*Kandıra 1 No’lu  F Tipi Kapalı Cezaevi’nde de yoğun bir psikolojik şiddet olduğu ve İsmail Çabuk ile Tarık Kar isimli 2 tutuklunun tehdit edildiği bilgisi verildi.

 

*Marmara’da bulunan birçok cezaevinde kelepçeli muayenen dayatması yapılıyor. Aynı zamanda hastaneye götürülüp getirilme sırasında da tutuklular saatlerce kelepçeli bekletiliyor. Cezaevlerinde tutukluların hastaneye gitmesi de çeşitli sebeplerle engellenebiliyor. 

 

* İmralı’da bulunan PKK Lideri Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin Marmara Bölgesi’ndeki tüm cezaevlerine yayıldı; tutukluların sohbet, spor, kültürel aktiviteleri engelleniyor. Kimi tutuklular tekli hücrede tutuluyor. 

 

*Marmara Bölgesi’nde bulunan cezaevlerinde aile ve arkadaş görüşleri çeşitli bahanelerle verilen disiplin cezalarıyla engelleniyor. Bu engellemeler 3 ya da 6 aylık verilen disiplin cezalarıyla uzatılabiliyor.  Aynı zamanda tutuklular ziyaretçileriyle yapmaları gereken görüşü, hakları olan süreden daha az sürede yapabiliyor ve tutukluların mektup yoluyla dış dünyayla iletişim kurmaları ve kamuoyuyla sorunlarını, sıkıntılarını ve görüşlerini paylaşması engelleniyor. 

 

* Cezaevlerinde kitap ve gazete sınırlamaları olup, bazı cezaevlerinde hakkında toplatma kararı dahi bulunmayan bazı kitaplar ile Evrensel, Birgün, Yeni Yaşam, Umut, Atılım, Yeni Demokrasi vb. muhalif gazeteler, tutukluların tüm taleplerine rağmen hiçbir şekilde cezaevlerine alınmıyor. Tutukluların yakınları tarafından getirilen kitaplar hiçbir gerekçe gösterilmeden verilmiyor.”

 

 

ORTAK İHLALLER 

 

Raporun sonunda cezaevlerinde öne çıkan ortak ihlaller şöyle sıralandı:

 

“* Tedavi için hastaneye giden mahpusların hücrelerde tutularak sohbet ve sosyal aktivite haklarının sınırlandırılarak, tedaviler cezalandırma aracına dönüştürülmektedir.

 

* Dönem dönem birçok cezaevinde toplanan radyoların Edirne Hapishanesi’nde toplatılmıştır.

 

* Açık ve kapalı görüş süreleri keyfi olarak sınırlandırılmaktadır.

 

* Okuma komisyonundan geçen mektup ve kitaplara el konulmaktadır, mahpusların özel hayatlarına sistematik bir müdahale yapılmaktadır.

 

* Mahpuslara gönderilen mektup ve kargolar keyfi olarak geç teslim edilmektedir.

 

* Mektup ve kargo fiyatları fahiş artış göstermektedir. Bunun yanında mahpuslara para yatıran akraba, arkadaş, görüşçü ve avukatlar hakkında soruşturmalar açılmaktadır.

 

* Toplu mektup ve dilekçe göndermek yasaklanmıştır.

 

* Özel yaşam alanlarını, oda ve koğuş içini gösteren kameralar neredeyse her hapishanede çeşitli dönemlerde kullanılmaktadır.

 

* İdare ve Gözlem Kurulu uygulaması ile mahpusların bulundukları ortamlardan uzaklaşması için psikolojik baskı uygulanmaktadır.

 

* Hasta mahpuslara refakat edebilmesi için diğer mahpusların yanlarında olmaları engellenmektedir.”