AGIRÎ - Agirî’de şeker pancarı hasadı başladı. Şeker pancarı alım fiyatının ton başına 2 bin 975 TL olarak belirlenmesine tepki gösteren çiftçiler, bir kilo pancarın yarım bardak çay parası etmediğini söyledi.
Agirî’de çiftçilerin şeker pancarı sökümü mesaisi başladı. 355 bin 544 dekar tarım alanı bulunan kentte 70 bin dekarına şeker pancarı ekiliyor. Kristal şeker üretiminde kullanılan şeker pancarı aynı zamanda melas, alkol, maya, biyoetanol gibi birçok sanayi ürünün hammaddesi olarak da kullanılıyor.
Kentte, Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) kayıtlı 27 bin 960 çiftçinin büyük bir bölümü şeker pancarı ekimi yapıyor.
ÜRETİM AZALIYOR
Yüzde 16’lık oranla Türkiye ve Kürdistan’ın en verimli şekerine sahip olan Agirî’de, 367 bin ton şeker pancarı işleniyor. Türkşeker Fabrikası’nın 2023-2024 dönemine ilişkin resmi açıklamasına göre, 42 bin ton kristal şekerin üretildiği Agirî’de; 18 bin ton Melas ile 112 bin 108 ton yaş pancar posası üretimi yapıldı. Şeker pancarı alım fiyatı fabrika tarafından belirlenirken, 2024 yılı için şeker pancarı alım fiyatı 2 bin 376 TL olarak belirlendi. Fabrika, 2025 ürünü pancar alım fiyatını ise kota tamamlama primi dahil ton başına 2 bin 975 TL olarak açıkladı. Devlet fabrikası olan Türkşeker’in belirlediği oranın, yıllık enflasyonun yarısına tekabül etmesi nedeniyle her yıl çiftçiler ekimi bırakıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerinde, ülke genelinde şeker pancarı üretiminde yüzde 8,9 oranında azalma kaydedilerek, yıllık 23 milyon ton üretim yapıldığı belirtildi.
Her yıl yüksek enflasyon ve girdi maliyetleri altında ezilen çiftçiler, durumlarını anlattı.
ÇİFTÇİNİN GİRDİ MALİYETLERİ
Agirî merkeze bağlı Kûpkirana Eyûppaşa köyünde yaşayan Remzi Genç (48), bu yıl 25 dekarlık alana şeker pancarı ektiğini aktardı. Mayıs ayında ekime başladıklarını söyleyen Genç, 15 Eylül’den sora hasada başladıklarını vurguladı. Toprak sürme işlemiyle ekime başladıklarını belirten Genç, “Toprak sürme işlemi üç kez yapılıyor. Bunun için 20-25 bin TL arasında masraf oldu. Daha sonra tohum ekiyoruz. 25 dönüm tarlam için 5 kilo tohum kullandım. Tohumun kilosunu da 5 bin TL’ye aldım. Burası için yaklaşık 3 ton gübre kullandık. Gübrenin bir tonunu 25 bin TL’ye aldık. Yine zararlı otları engellemek için 36 bin TL değerinde ilaç aldım” diyerek, girdi kalemlerini sıraladı.
HASAT DAYANIŞMAYLA YAPILIYOR
Hasat döneminin başlamasıyla birlikte yoğun tempolu bir sürece girdiklerini söyleyen Genç, “Şimdi hasat sürecine geçtik. Daha önce işçiler şeker pancarını tek tek elle çıkarıyordu. Şimdi ise şeker fabrikasından makine kiralıyoruz. Bu makine için günlük 5 bin TL kira ödüyoruz. Bu makinayı da kendi traktörümüzün arkasına takıp ürünümüzü hasat ediyoruz. 25 dönüm arazi için makine 3 gün boyunca çalışacak. Çapa ve sulama işlerini kendim yapıyorum. Hasadı köylülerle dayanışma usulü yapıyoruz. Sırayla herkesin tarlasındaki ürünü birlikte topluyoruz. Bunlara da ayrı bir para versek batarız” ifadelerini kullandı.
‘DEVLET 40 PARÇA ALIYOR, 1 PARÇA VERİYOR’
Emekli olduktan sonra geçim sıkıntısı geçmemek için şeker pancarı ekimine başlayan Nevzat Sayar (55), bu yıl 50 dönümde ekim yaptığını söyledi. Devletin beklenen desteği vermediğini dile getiren Sayar, “Devlet, vergi zamanı geldiğinde 40 parça alıyor ama vermeye geldiğinde 1 parça veriyor. Ben emekliyim. Bütün girdi kalemlerine yüzde 40 oranında zam yapıldı, insanlara yapılan zam oranı yüzde 15-16 oranında kaldı. Yani bu yaptığı zam neye yarayacak?” diye sordu. Geçim sıkıntısından olayı şeker pancarı ektiğini vurgulayan Sayar, “50 dönüm şeker pancarı ektim. Bu yıl sadece 85 bin TL ot ilacı aldım. Mazot, gübre ve diğer kalemler derken 240 bin TL harcadım. Bugün, ektiğimiz şeker pancarının bir kilosu yarım bardak çay parası etmiyor. Bir bardak çaya 10 TL ödüyoruz, şeker pancarının kilosu ise 3 TL’ye bile gitmiyor. Bu enflasyon sırtımızı paramparça ediyor. TUİK enflasyonu yüzde 40 olarak açıklıyor ama gerçek hayatta yüzde 70-80’in altına düşmüyor. Bugün aldığımızı bir ürünü, iki hafta sonra aynı fiyatta göremiyoruz. Bu enflasyonla nasıl baş edelim?” ifadelerini kullandı.
‘ÜRÜN MASRAFI KURTARMIYOR’
Çiftçilerden Cevdet Sayar ise, şunları belirtti: “Bizim burada gelir yok, gider çok. Çünkü 4 ay yaz 8 ay kıştır. Başka bir iş imkanı olmadığı için hayvan besleyip, tarla ekiyoruz. Ben de bu yıl şeker pancarı ektim. Artan girdi maliyetleri ve yüksek enflasyon nedeniyle ektiğimiz ürün masrafını kurtarmıyor. Bizler de boş kalmamak için ekiyoruz.”
MA / Ömer Akın