ENQERE - Hevseroka Giştî ya HDP’ê Pervîn Bûldan diyar kir ku ew li dijî doza girtina partiyê ango HDP’ê alternatîfên wan hene û wiha got: “Li dijî lîstokên wan planên me B û C hene. HDP wê teqez di hilbijartinê de jî di siyaseta Tirkiyeyê de jî cihê xwe bigire.”
Hevseroka Giştî ya Partiya Demokratîk a Gelan (HDP) Pervîn Bûldan ji ajansa me re axivî û geşedanên di rojevê de nirxand.
Bûldan bal kişand ser tecrîdkirina Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan û wiha got: “Tecrîd îro bûye yek ji pirsgirêka herî mezin a welat. Lê îro tecrîd bûye sîstemeke ku ne tenê birêz Ocalan û Îmraliyê, li hemû Tirkiyeyê jî di nava xwe de digire û bi taybetî beşê civakî yê Tirkiyeyê dike hedef û ev zîhniyet her ku diçe berfirehtir dibe. Tecrîdê ji Girtîgeha Îmraliyê dest pê kir û ev nêzî 2 sal in tu xeber ji birêz Ocalan nayê girtin. Ne malbat ne jî parêzer nikarin biçin hevdîtinê. Ne tenê birêz Ocalan, her sê girtiyên cem wî jî mexdûrê vê yekê ne. Ji ber vê yekê belavbûna pergala tecrîdê ya li Tirkiyeyê weke tevgereke siyasî ya AKP'ê dikare were xwendin. Lê di heman demê de bûye zihniyeteke ku weke têgihiştin û zihniyetekê li hemû Tirkiyeyê belav dibe û siyaseta xwe li ser vê yekê dike.
TECRÎDEK WIHA DI CÎHANÊ DE YEKEM E
Niha destûr nayê dayîn ku birêz Ocalan bi parêzer û malbata xwe re hevdîtinê pêk bîne, ev rewş bi tevahî li dijî hiqûq, qanûn û destûra bingehîn e. Lê îro li Tirkiyê zîhniyeteke ku qanûnan, hiqûqê û destûra bingehîn binpê dike heye. Li pêşiya me hikûmetek ku pirgirêkan kûr dike heye. Ji ber wê jî rewşa nebûna hevdîtinan ne rewşeke rewa ye û em bi hikûmeteke ku qanûna xwe, destûra xwe û hiqûqa xwe nas nake re rû bi rû ne. Mînaka wisa li dinyayê tune ye. Kes an jî kesek ku li her derê cîhanê di girtîgehê de ye, tu carî bi rewşek wekî nehiştina hevdîtina bi malbat û parêzerên xwe re rû bi rû nebûye û ev yekem e. Di dîroka cîhanê de yekem e. Dixwazim vê yekê jî bibêjim ku hikûmeta AKP’ê xwedî têgihiştineke kûrkirina pirsgirêka kurd e û welat ber bi xetimandinê ve dibe. Lê mebesta sereke di vir de peyama ku birêz Ocalan dê bide civaka tirk û gelên Tirkiyê ye û dema diaxive bi rastî ji gotinên ku dê ji bo siberoja Tirkiyê, ronîbûna Tirkiyê, dewlemendî û aştiya Tirkiyê bibêje girîng in. Îktidar ji gotinên wî aciz e.”
‘AKP’Ê TEHAMULÎ PEYMANÊ NEKIR’
Bûldan bal kişand ser Peymana Dolmabahçeyê ku di sibata 2015’an de hat îmzekirin û wiha axivî: “Peymana Dolmabahçeyê tenê meselek ku Tirkiyeyê eleqedar dikir bû. Di rastiyê de dema em li gotarên wî dinêrin, têgihiştinek ku tevahiya Rojhilata Navîn digire dest û pirsgirêka demokrasiyê ya li Tirkiyeyê wê li Rojhilata Navîn jî belav bibe derket holê. Ev deklerasyon an jî mutabakatî bû ku pirsgirêkên bingehîn ên Tirkiyeyê rawestandibû û em behsa peymaneke hevpar dikin ku ji aliyê birêz Ocalan û aliyê dewletê ve bi hev re hatibû amadekirin. Di qonaxa nivîsandinê de, dema lihevkirin çêbibe, tu pirsgirêk nîne. Lihevhatinek bi hev re hatî amadekirin, bi hev re wêneyek derket holê. Bi rastî jî pêkhateyeke ku dewlet, hikûmetê temsîl dikir û birêz Ocalan, yanî aliyê kurd jî temsîl dikir pêk dihat. Lê piştî wî wêneyî bi ragihandina Lihevkirina Dolmabahçeyê re, mixabin hikûmeta AKP'ê Erdogan biryarek îmze kir ku wê ew maseyê hilweşîne, wê pêvajoyê xera bike û encamên gelek dijwar bi xwe re anî.
ROLA OCALAN
Helbet rolek sereke ya birêz Ocalan heye û ev rol didome. Heke dîsa hevdîtina malbatê û parêzeran li gel birêz Ocalan dest pê bike wê gelek tiştên ji bo xêra welat bên kirin. Ev jî di warê siberoja Tirkiyeyê de gelek girîng e.”
‘GEL LI BENDA 14’Ê GULANÊ YE’
Bûldan bal kişand ser hilbijartina tê payîn di meha gulanê de pêk were ku yek girîntirên mijarên di rojevê de ye û wiha berdewam kir: “Ev hilbijartin hilbijartineke dîrokî ye. Ji ber ku li Tirkiyeyê sîstemeke rejîmê heye. Divê ev pergala rejîmê ji holê bê rakirin. Tirkiye dê di gelek xalan de di gelek mijaran de bi rastî biryar û hilbijartinan bide. Mesele ne tenê hilbijartina serokmarekî yan jî hilbijartina parlamenterekî ye. Dê li ser siberoja Tirkiyeyê deng bê dayîn; tarî û ronahî dê bên dengdan; şer û aştî dê deng li ser bê dayîn; refah, aştî an jî faşîzm wê were dengdan. Ev hemû dê bibe hilbijartinek ku were kirin. Ji ber ku desthilatdariya AKP’ê ya 20 salan Tirkiye aniye rewşeke ku li holê ye. Desthilatdariyek ku bi heman rêbazan hewl dide welat birêve israr dike. Di demeke ku xizanî, birçîbûn, belengazî, krîza aborî zêde bûye û gelek beşên civakî bi mexdûriyetên mezin re rûbirû mane û wê xeleka dawî ya hêrsa gel a li dijî îktidara AKP'ê wê di 14'ê Gulanê de be.
Helbet ji bo HDPê jî girîng e. Ji ber ku HDP demeke dirêj e bi taybetî piştî hilbijartinên 2015’an di bin zextên mezin de bi tundiyeke mezin re rû bi rû ye. Di demekê de ku kesên di nava HDP’ê de hatine hilbijartin û ji wezîfeyê hatin girtin û şandin girtîgehan, girtina HDP'ê û doza komploya Kobanê di rojevê de be, wê hilbijartineke dîrokî pêk were. Bi rastî em weke HDP girîngiyeke mezin didin vê hilbijartinê û weke rizgariya gelên Tirkiyeyê dibînin. Gelên Tirkiyeyê dê di vê hilbijartinê de dengê xwe bide siberoja xwe, ciwan û jin dê dengê xwe bidin siberoja xwe. Ji ber vê yekê girîng e, lewma em jê re dibêjin hilbijartina dîrokî.”
‘XEBATÊN ME DIDOMIN’
Bûldan diyar kir ku derxistina namzetê serokkomariyê yê tifaqa wan girîng e û got: “Lîste ango hewza namzetiyê ya tifaqa me gelek berfireh e. Em wê amadekariyê dikin ku namzetek bi hêz û hemû civakên Tirkiyeyê hembêz bike ragihînin. Xebatên me ji bo diyarkirina namzetiyê didomin. Em ê nazmetê/namzeta xwe derxin. Em vê di demek kin de ji raya giştî re parve bikin.”
DIYARKIRINA NAMZET
Bûldan li ser pirsa “hûnê kengê namzetê/namzeta xwe eşkere bikin” vê bersivê da: “Ez nikarim dîrokek diyar bêjim. Niha amadekariyên me didomin. Îhtîmalek mezin em ê di hefteya duyemîn a sibatê de namzetê/namzeta xwe ragihînin.”
Bûldan bersiva pirsa “gelo navek ku ji bo nazmetiyê şênber bûbe heye?” da û got: “Helbet navek du nav hene. Lê belê hê tiştek zelal li holê nîne. Ji ber ku zelal nebûye, nerast e ku ez viya bînim ziman.”
‘TU TEMASEK ME ÇÊNEBÛYE’
Bûldan destnîşan kir ku heta niha ji Tifaqa Milet ango Maseya Şeş Partî hevdîtinek ku li miqabilî hev rûnên û biaxivin çênebûye û wiha got: “Berê me bi partiyên siyasî re hevdîtin kirin. Belê di Meclisê de serokwekîlên koma me, parlamenterên me hin temasan didomînin. Ev gelek xwezayî ye. Ev gelek tiştek asayî ye. Lê belê di warê lihevkirinê de di warê müzakereye de heta niha tu temasek me çênebûye. Gelo wê di roj û pêvajoya pêşiya me de çêbibe? Ez viya nizanim. Lê dixwazim diyar bikim ku heta vê kêliyê jî tu temasek pêk nehatiye.”
‘LÎSTOKÊN WAN HEBIN Ê ME JÎ PLANÊN ME HENE’
Bûldan di berdewamiya axaftina xwe de bal kişand ser doza girtinê ya partiya xwe û wiha axivî:
Dadgeha Destûra Bingehîn îro biryarên siyasî dide, biryarên qanûnî nade. Di hemû biryarên xwe yên dawî de em dibînin ku Dadgeha Destûra Bingehîn biryarên ku li gorî fermana Qesrê dide hatine girtin. Hem ji bo astengkirina hesabê Xezîneyê yê partiya me û hem jî biryara girtina HDP'ê. Me xewst doza girtinê piştî hilbijartinê pêk were lê daxwaza me dîsa bi biryarek siyasî red kir. Biryarên wan siyasî bi redkirina daxwaza me re eşkere derket holê. Dadgeha Destûra Bingehîn dûrî rewşeke ku hiqûqa xwe bi cih tîne ye û ji wê rewşê dûr e de ye. Em di serî de diyar dikin ku tu eleqeya girtina partiya me bi hiqûqê re nîne û em hêvî dikin û dixwazin ku Dadgeha Destûra Bingehîn di vê mijarê de biryara qanûnî bide û HDP’ê negire.
Lê belê dîsa jî em bi awayek erênî nafikirin û xwe ji hemû metirsiyan re jî amade dikin. Bêguman em ne di rewşek ku hilbijêrên xwe, gelê xwe û girseya xwe bêalternatîf bihêlin de nîn in, em ne di wê pozîsyonê de wan bi tenê bihêlin. Bila di vî warî de dilê gelê me rehet be. HDP were girtinê jî neyê girtinê jî, li pêşiya me astengî derkevin jî dernekevin jî, bendan deynin pêşiya me jî daneynin pêşiya me jî, em ê bi awayê herî xurt biçin parlamentoyê û li rêya vê yekê bigerin. Bêyî em pirsek, gumanek û şikek di serê gelê xwe de bihêlin xebatên xwe didomînin. Li ba wan lîstok naqedin li cem me jî alternatîf û çare naqedin. Li dijî lîstokên wan gelek çareyên me hene. Planên me yên B û C hene. Lewma ez dixwazim diyar bikim ku amadekariyên me ku em ê bi awayek xurt bikevin hilbijartinê hene. Hem di warê teknîkî de hem jî di warê rêxistinî de. Em di her warî de amade ne û em ê amadekariyên xwe heta roja hilbijartinê bidomînin. Helbet wê HDP bi hêza xwe di hilbijartinê de jî û di siyaseta Tirkiyeyê de cihê xwe bigire.”
‘ME ZÛVE DEST BI XEBATÊN XWE KIRIYE’
Bûldan herî dawî têkildarî starta xebata hilbijartinê jî wiha got: “Em partiyeke ku jixwe di nava gel de ne, me ji zû ve starta xwe daye. Me dest bi xebatên xwe yên hilbijartinê kiriye. Xebata me ya li parlamentoyê, civînên me yên gel di heman demê de kar û barê hilbijartinê ye. Mitîngên me karê hilbijartinê ye. Mitînga me ya dawî me li Stenbolê pêk anî. Mitîngek pir bi hêz, pir bi heybet, pir bi coş bû. Em ê hevdîtinên xwe yên bi Tifaqa Ked û Azadiyê re berdewam bikin. Lê her wiha wekî HDP em ê li cem gelê xwe bin, li kolanan, li qadan û li her deverê bin. Em ne tenê partiyeke ku li parlamentoyê ne. HDP li cem her beşên civakê ku tê çewisandin, biçûkxistin, cihêkirinê ye. HDP her tim li cem gel sekinî ye û wê li ber xwe bide. HDP tu carî qadan, kolanan û cihên xebatê neterikand û wê ji niha şûn ve jî neterikîne. Em ew partî ne ku ji zû ve dest bi xebatên hilbijartinê kiriye.”
MA / Ozgur Paksoy