Prof. Dr. Yalçın Karatepe, aboriya sala 2019'an a Tirkiyeyê nirxand û anî ziman ku Tirkiye di sala 2019'an de di qada aborî de têk çû. Karatepe, da zanîn ku 2019 li gorî 2001'an cuda bû û wiha got: "Krîza aborî ya îsal bandor li ser tevahiya civakê kir. Bêtir qrîz kûr bû û têk çû."
Nûnerên rêxistinên kedê, nerazîbûna xwe ya ji bo meaşê kêm anîn ziman û gotin, tişta girîng têkoşîna ji niha û pê ve ye û xwestin mafê xwe yê grevê bi kar bînin.
Serokê Giştî yê Dev Tûrîzm Îş'ê Mûstafa Yahyaoglû, anî ziman ku gotinên wekî "Me di trîzmê de reqor şikandiye" ne rast in û got, derameta wan pir kêm e. Yahyaoglû, destnîşan kir ku turîzmê tesîreke mezin ji siyaseta hundirîn û derve digire û got, karkerên turîzmê 6 mehan dixebitin, 6 mehan betal in.
Parlamenterê CHP’ê yê Îzmîrê Kanî Beko diyar kir ku heqê asgarî yê hat eşkerekirin 50 milyon karker û malbatên wan mehkûmî sefaletê kiriye û got: “Qesr di saetekî de heqê asgarî yê hat eşkerekirin xerc dike.”
Li Şirnexê du roj berê li kana komirê hezaz pêk hat û karkerê bi navê Hasan Înal di bin de jiyana xwe ji dest da. Bi vê bûyerê re di nava du salan de 14 karkerên kanên komirê yên li Şirnexê jiyana xwe ji dest dan.
Li Amedê 11 fabrîkayên tûxleyan hene û ji van 7 fabrîqe ji ber sedema krîza aborî hilberandina xwe sekinandin. Her nirxê fabrîqeyek hat girtin 15 milyon TL bû. Kîloyê makîneyên fabrîqeyan bi lîreyek firotin xûrdevanan.
Parlamenterê HDP'ê yê Edeneyê Kemal Pekoz, ji bo Wezîrê Çandinî û Daristanê Bekîr Pakdemîrlî bi nivîski bibersivîne pirsname da meclîsê. Pekoz, diyar kir ku heta niha çend rençber ji ber deynê xwe nedane hatine girtin û çend karkerên fabrîqeyan betal mane?
Li Tirkiyeyê ked û jiyana pirovan pir erzan e. Ji ber karker nebûn yek û xwe bi rêxistin nekirin ji hemû mafê xwe bêpar man û bûn qurbana kar. Di 11 mehan de 1606 karker bûn qurbana kar. Ji van karkeran 99 karkerên penaber û 67 karker jî zarok bûn. Ev jî nîşan dide ku hem mafê penaberan û hem jî mafê zarokan duqat tê binpêkirin.
Li Wanê, welatiyên ji ber krîza aborî nikarin amûr û alavên sifir bikirin, ji amûrên spî heta mobîlyayan, ji pêlaban heta kincan her tiştî ji kelepûrkiran dikirin.
Sendîkaya Karsazan a Îstasyona Îkmala Gaz, Petrol û Enerjiyê diyar kir ku benzîn û motorîn zem bû.
Karker Ercan Îlter ê ji Amedê koçî Antalyayê kiriye û li vir ji ber xizaniyê li kolanan xurde kom dike û debara xwe dike, hem ji kriza aborî hem jî ji çavên li ser xwe bêzar e.
Hevseroka Giştî ya KESK'ê Aysun Gezen, di mîtînga Amedê de axivî û rexneyên tûj li AKP'ê kirin. Gezen, îQtîdara AKP'ê wekî faşîst û paşverû pênase kir û got: “Li aliyekî yên ji ber xizaniyê nikarin nan bibin mal û întîhar dikin hene, li aliyê din yên 50 hezar lîra didin xwarinekê heye."
Nûnerên sendîkayan beriya civîna dawî ya Komîsyona Tespîtkirina Meaşê Kêm daxwaz û pêşniyarên xwe anîn ziman û gotin, bi têkoşîna rêxistinbûyî ya karkeran û hevkariya sendîkayan karibin daxwaza xwe pêk bînin.
Hevserokê KESK’ê Mehmet Bozgeyîk di Mêrsînê de axivî û got: “Krîza siyasî bi ya aborî re bûye yek. Sedema herî girîng a krîzê jî polîtîkaya şer û pevçûnan e.”
Platforma Ked û Demokrasiyê ya Amedê, banga tevlîbûna mîtînga ku dê roja yekşemê bi şîara "Ji bo jiyaneke mirovî û aştiya civakî em demokrasiyê ava bikin" bê lidarxistin kir.